غار آبی تاریخی سهولان:
غار «سَهولان» (کردی: سهللن) در روستای سهولان، ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی مهاباد بین مهاباد و بوکان در استان آذربایجان غربی واقع شدهاست. ارتفاع سقف غار تا سطح دریاچه آن به ۵۰ متر میرسد و عمق آب در برخی جاها به ۳۰ متر میرسد. اختلاف دمای درون و بیرون غار بین ۱۰ الی ۱۵ درجهاست.
سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است و مردم محلی غار را «کونه کوتر» یعنی لانه کبوتر نیز مینامند. دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است.
این غار در فهرست آثار طبیعی ملی ایران قرار دارد.
عمر غار بین ۵۰ تا ۷۰ میلیون سال تخمین زده می شود. گفته میشود برای ایجاد یک سانتی متر مربع از این عوارض طبیعی آهکی که در اصطلاح زمین شناسی به آنها «استالاکتیت و استالاکمیت» می گویند صدسال وقت لازم است. شخصی به نام حسین با حقوق ماهانه ۱۰۰ هزار تومان سه سال است که برای شهرداری مهاباد کار می کند. به دلیل رطوبت شدید و دمای پایین غار آبی حسین مجبور است روزانه چند ساعت بیرون از غار آمده و در زیر آفتاب دراز بکشد. چوپانی با مهارت در حالی که قایق را با پارو به پیش می راند اسم هر کدام از برجستگیهای آهکی را به گردشگران توضیح می دهد. این یکی خوشه انگور است، آن یکی قارچ، عروس دریایی، خفاش، توت فرنگی و. . . چوپانی اطلاعات زیادی در مورد این غار دارد. می گوید ما هنوز تمام نقاط غار را کشف نکرده ایم، یقینا آبراههای دیگری نیز وجود دارد که ما به دلیل عدم وجود امکانات نتوانسته ایم به آنها دسترسی پیدا کنیم. برجستگیهای آهکی از نظر هندسی هیچ گونه شکل خاصی ندارند و هرکدام از آنها را می توان در ذهن به شیای تشبیه کرد. درواقع زیبایی غار شاید به همین دلیل باشد. پس از عبور از چند باریکه آبی به تالار اصلی دریاچه غار که با سطح آب ۵۰ متر ارتفاع دارد و به صورت هرمی شکل است می رسیم. شگفتیها و زیباییهای غار سهولان را نمی توان با هیچ زبانی بیان کرد. پس از گشتی در غار سحرانگیز سهولان چوپانی ما را در ساحل دیگر تالار اصلی دریاچه (حوضچه) پیاده می کند. او می گوید برای خروج از غار راه خشکی دیگری وجود دارد که می توان پیاده آن را تا سطح زمین طی کرد. برای خروج از غار وارد تونلی می شویم که بیشباهت به فیلمهای فضایی و تخیلی نیست. گویی در سیاره دیگری سیر می کنی. در اینجا زیبایی به اوج خود می رسد. از تونلی که اطراف آن به طرز زیبایی چراغانی شده عبور کرده و پلههای پیچ در پیچ زیادی را به طرف بالا طی می کنیم به طوری که نور خورشید پس از مدتی نمایان می شود.
آثار باستانی بدست آمده از این غار که مربوط به دوران اشکانیان و گویای تاریخ ایران است، متاسفانه تماماً به اروپا منتقل شده و اثری از آثار آن در دست ایرانیان نیست. در زمان قاجارهای ننگین انگلیسها و فرانسویها ایران را ملک طلق خود میدانستند درون ایران میچرخیدند و آنچنان برای غارت اموال ایران با یکدیگر مسابقه گذشته بودند و شبانه روز این منابع و آثار باستانی با کشتی به کشورهایشان فرستاده میشود که در تاریخ و در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد. امروز هم وزارت اطلاعات آخوندی را مامور کردهاند آنچه که باقی مانده است را نابود سازد تا دست غارت گریهایشان رو نشود. بنابر این وزارت اطلاعات آخوندی برای نابودی در و دیوار که تنها بازماندگان این غار شگرف هستند بشتابید، اگر البته تا کنون چیزی از آن باقی مانده باشد!