حیواناتی که در فلات قاره ایران میزیستند

بر اساس بقایا و اسکلت های یافت شده در ایران.

ایران

نقشه ایران

نقشه ایران(دایره زرد رنگ) در اواخر دوران قاجار. و آنچه که امروز پس از صد سال از آن باقی مانده است بخش قرمز رنگ.
سرزمین های جدا شده از ایران در طول 100 سال گذشته
آخرین نقشه بین المللی ایران پیش از جدا شدن سرزمینهای تاریخی آن ، انتشارات تامسون (1914)
با توجه به ادعاهای وقیحانه و بیشرمانه عده ای معلوم حال، علیه تمامیت ارضی ایران بد نیست به این نکته اشاره کنیم که سرزمین کنونی ایران، تنها سی درصد از ناحیه‌ای وسیع است که در تاریخ با نام‌های«امپراتوری پارسی»، «ایران‌زمین»، «ایران‌بزرگ » و در جغرافیا با نام «فلات قاره ایران» شناخته می شود. ترفند ها و دسیسه های بیگانگان و سستی پادشاهان بی کفایت قاجار و دو جنگ بزرگ جهانی، بخش های زیادی ازاین سرزمین کهن را در طول فاصله کوتاه 196 ساله از ایران بزرگ جدا نمود که مروری بر چگونگی هر یک از این جدایی ها به رغم تلخی بسیار برای میهن گرایان ایرانی جهت الزام جدیت و حساسیت ما دست کم برای حفظ سرزمین های باقیمانده موجود بسیار آموزنده خواهد بود.

گستره سرزمین‌های جدا شده از ایران در قراردادهای ترکمانچای،گلستان،آخال،پاریس و و و به قرار زیر است:
سرزمین های جدا شده قفقاز بر اساس قرارداد های گلستان و ترکمانچای با روسیه(1813 و 1828 م.)
آران و شروان: ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع؛
ارمنستان: ۲۹۸۰۰ ک .م؛
گرجستان: ۶۹۷۰۰ ک.م؛
داغستان: ۵۰۳۰۰ ک.م؛
اوستیای شمالی: ۸۰۰۰ ک.م؛
چچن: ۱۵۷۰۰ ک .م؛
اینگوش: ۳۶۰۰ ;ک.م
جمع کل: ۲۶۳۷۰۰ کیلومتر مربع

سرزمین‌های جداشده ایران شرقی براساس پیمان پاریس و پیمان منطقه ای مستشاران انگلیسی:
هرات وافغانستان: ۶۲۵۲۲۵ ک.م؛
بخش‌هایی از بلوچستان و مکران: 3۵۰۰۰۰ ک.م؛
جمع کل: ۹۷۵۲۲۵ کیلومتر مربع

سرزمین‌های جداشده ورارود(ماوراءالنهر) بر اساس پیمان آخال با روسیه(1881 م.):
ترکمنستان: ۴۸۸۱۰۰ ک.م؛
ازبکستان: ۴۴۷۱۰۰ ک.م؛
تاجیکستان: ۱۴۱۳۰۰ ک.م؛
بخش‌های ضمیمه شده به قزاقستان: ۱۰۰۰۰۰ک.م؛
بخش‌های ضمیمه شده به قرقیزستان: ۵۰۰۰۰ ک.م؛
جمع کل: ۱۲۲۶۵۰۰کیلومترمربع

سرزمین های جداشده جنوب خلیج پارس بر اساس پیمان منطقه ای مستشاران انگلیس:
امارات:83600ک.م:
بحرین:694 ک.م:
قطر:11493ک.م:
عمان:309500ک.م:
جمع کل: 405287کیلومتر مربع
عربستان و فلسطین و اسرائیل کنونی
مساحت سرزمین‌های جدا شده از ایران درونی به همراه دو سوم کردستانات (که در زمان جنگ جهانی نخست به سه کشور ترکیه،عراق و سوریه تقسیم شد) به مساحت تقریبی 200000ک.م. و نیز عراق به مساحت 438317ک.م. در جمع حدود 3.5 میلیون کیلومتر مربع بالغ می شود که
این مقدار تجزیه یک کشور در کل تاریخ ایران و دنیا بی سابقه است.

بارون ویکتور روزن Rosen Baron Victor Romanovich

عاشقان ایران کم نبوده و نیستند، و از سراسر دنیا، فرهیخته ترین و آگاهنرین و دانشمند ترین مردمان، شیفته ترین عاشقان ایرانند. از جمله زنده یاد بارون ویکتور روزن، دانشمند ایران شناس روسی است که کتب باستان ایران را از پارسی و پهلوی به روسی ترجمه کرده است، وی همچنین مترجم مجموعه ٔ علمی نسخ خطی پارسی است که اینک در کتابخانه دانشگاه پیتزربورگ (لنین گراد) قرار دارد. و ترجمه های پارسی خدای نامگ، گلیک و دمنگ، هزار و یک شب، و و و … از زبان مادر یعنی پارسی به بزبان روسی 1895 م . از آثار مشهور ترجمه اوست. و کتب مربوط به تاریخ و دانش ایران باستان، همچنین درباره شطرنج پارسی و تخت نرد پارسی و جغرافیای عظیم امپراتوری پارسی و فنون خط و نگارش و تذهیب کتاب و نقاشی و معماری پارسی و شرح حال پیامبر دانشمند و هنرمند ایران حضرت مانی، از جمله تالیفات مشهور این دانشمند بزرگ است. رجوع به ایران در زمان ساسانیان شود.

بارون ویکتور رومانویچ‌ روزن (Rosen Baron Victor Romanovich ) متولد 1849 در جمهوری استونی. وی در زادگاهش زبان پارسی و آلمانی را فرا گرفت و سپس از دانشگاه پیتزربورگ در رشته زبان‌ پارسی فارغ‌التحصیل شد .از سال 1870در دانشگاه لایپزیک آلمان زیر نظر "هاینریش لبرشت فلایشر /Fleisher" به مطالعه وتحقیق در باره تاریخ، فرهنگ و زبان پارسی پرداخت ودر 1872به اخذ درجه دکتری نائل آمد‌. سپس به پیترزبورگ باز‌گشت وبه تدریس زبان پارسی در دانشگاه آنجا‌ اشتغال ورزید ودر سال 1879 به عضویت آکادمی سلطنتی علوم سن پیترزبورگ برگزیده شد. وی درسال 1885 استاد ورئیس بخش شرق‌شناسی‌ انجمن سلطنتی باستان شناسی ایران گردید و درسال 1886نخستین نشریه مطالعات شرقی انجمن شرق شناسی را به زبان روسی منتشر ساخت. از 1893تا 1902 استاد دانشکده زبان‌ پارسی در دانشگاه سن پیترزبورگ بود و سرانجام در 23ژانویه 1908 در پیترزبورگ در گذشت. یکی دیگر از اقدامات ویکتور روزن این ایران شناس بزرگ، این بوده که اهتمام خاصی در جمع‌آوری نسخ خطی آثار مربوط به پیامبر راستین ایران، حضرت مانی داشته واین کتابها که از نظر تاریخی ارزش بسیاری دارند فعلا در آکادمی علوم‌ دانشگاه سن‌پیترزبورگ روسیه نگهداری می‌شوند.

‌ در باره ویکتور روزن نوشته اند که این دانشمند ایران شناس و عاشق ایران، اولین شخصیت مهم از دانشمندان بزرگ روسی است که در باره‌ آیین حضرت مانی بررسی عمیقی کرده است .ایشان درزمانی که مشغول فهرست‌نگاری کتب خطی پارسی موسسه زبان‌ پارسی وزارت خارجه روسیه درسال‌های1876تا 1886 بودند برای نخستین با‌ر این آئین را مورد توجه قرارداد‌. در اینجا چهار نسخه خطی وجود داشت دونسخه مربوط به آئین حضرت مانی ودونسخه مربوط به آئین زرتشت‌ ودر این بررسی تنها میرزا کاظم‌بگ از روسیه وکنت گوبینو از فرانسه پیش از او به مسئله مشابهی با آن‌ پرداخته بودند. ویکتور روزن توانست توضیحات کامل‌تری نسبت به این کتاب‌ها ودیگر نسخ خطی خودش‌ در فهرست خود بیافزاید‌.

واما مدارک‌ منتشر نشده روزن که بعد از مرگ او باقی مانده ودر شعبه مطالعات زبان و تاریخ و فرهنگ پارسی انیستیتوی مطالعات خاوری آکادمی علوم روسیه موجود بوده بطور خلاصه این‌هاست‌ که از گزارش اشخاص‌ مذکور در زیر‌ فراهم شده بودند 1- نامه پروفسور اولدنبورگ (Oldenbourg)به روزن درخصوص آیین مانوی 2-‌ گزارش‌ ولادی میر ا‌یوانویچ ایگناتیف‌. یکی از شاگردان روزن در دانشگاه و دیپلومات روسی که در تهران و عشق آباد وبخارا ‌کار کرده بود .3- گزارش‌ یو‌باتی یوشکوف(Yu Batyushkov)متخصص زبان پارسی و دیپلومات روسی که از سال 1893تا 1899 در تهران مشغول انجام وظیفه بوده است 4- سباستیان ووآرو یک زرتشتی تبعه‌ فرانسه که مجموعا یازده مدرک ونسخ خطی است باین شرح 1- مکاتبات تومانسکی به روزن مورخ 1892تا1899 . 2-مکاتبات ادوارد براون با روزن حاوی 73 نامه از تاریخ 1889تا1902. 3- نامه‌های ایگناتیف به روزن شامل سه نامه .4-گزارش‌های باتیوشکوف به روزن سه گزارش .5-نامه سبستیان ووآرو فرانسوی درباره جامعه زرتشتیان فرانسه در آن دوران .6- مکاتبه ابراهیم جورج‌ خیرالله که با معرفی‌ ادوارد براون با روزن آشنا شده بود‌.7- گزارش‌های رسمی دیپلومات‌های روسی در ایران‌ از 1855تا 1879. 8- گزارش سر‌کنسول روسیه در آدرنه درباره اقامت مانوییان در آدرنه و وقایعی که خودش‌ شاهد بوده است .9- نسخ خطی کتب ورسالات پنج جلد. الف لوح سامسون ‌.ب - فصلی از کتاب "نامهای خدایان باستان ایران" نوشته سید علی محمد باب .ج- ادعیه‌. د- لوح جواد سه‌ صفحه به زبان پارسی‌. ه‌- تاریخ حاجی محمدرضا اصفهانی‌ که در عشق‌آباد بدست مخالفین آیین مانی، توسط جحودان،کشته شده بود.

.10-دونامه بزبان پارسی که بدستان یهودیان افتاده بود، در باره وضعیت مانوییان .11-نامه میرزا ابوالفضل گلپایگانی به روزن درباره "عبدالبها"پسر بزرگ بهاالله‌ .این مدارک هم بوسیله "یولی یونسیان" وهم به وسیله ادوارد براون با شرح وتوصیف‌ منتشر شده‌اند‌.(6) هوشنگ اتحاد در شرح حال بارتولد ایران شناس معروف روسی در‌باره روزن عبارتی دارد که باهم می‌خوانیم. ایشان نوشته‌اند که راهنمای واقعی بار تولد، ویکتور رمانوویچ روزن دانشمند ایران‌شناس بود‌. با اینکه اسلاف روزن فرانسوی بودند او میهن‌پرست روسی پرشوری بود که به آینده درخشان ایران و روسیه‌ ایمان داشت وبا‌ عشق وحرارتی سرشار به تعلیم ایران شناسان جوان می‌پرداخت‌. او مردی بود هنر‌مند، مستعد وجدی که ایران شناسان جوان ومبتدی را به سوی خود جذب می‌کرد.

نگاهی به آثار مهم بارون ویکتور روزن‌:1- گزیده دیوان بزرگترین شاعر وعارف ایرانی‌ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (ترجمه وشرح)چاپ 1838. 2-تاریخ ایران باستان (ویرایش باهمکاری‌)چاپ 1879-1901. 3- فهرست‌های الفبایی نسخ خطی پارسی، کتابخانه سلطنتی دانشگاه پتروگراد (با همکاری‌) چاپ دانشگاه پتروگراد 1886. 4- نسخ خطی پارسی انستیتوی زبان‌های باستان پارسی چاپ آکادمی ‌سلطنتی علوم سن پیترز‌بورگ .5- اطلس امپراتوری ایران تا قرن 18 در‌باره ملاحظات سفری علمی به جغرافیایی عظیم امپراتوری ایران و سرزمین‌های سواحل جنوبی دریای خزر درسالهای 1860-1861.(مقدمه‌)چاپ 1895 پیترزبورگ‌.6- کتب متعدد پیرامون کتاب پارسی "خدای نامه" چاپ 1921 پیترزبورگ‌.7-‌سفرنامه سعدی شیرازی به سرزمین اسلاو ها که امروزه آنرا جعل کرده و بنام سفر ابن‌فضلان معرفی میکنند (مقدمه‌)1903 .8- فهرست ‌فنون نگارش و خط و تذهیب پارسی از باستان تا زمان او که اینک در آکادمی پیترزبورگ در چها‌ر جلد 1877-1891موجود است. برگرفته از مقاله ای در اینترنت.

داستان مقنع و رسول چين ٥

در داستان مقنع و رسول چين، مولانا به سخن درباره تناسخ پرداخته و آنرا شرح ميدهد و در ادامه ميفرمايد:
بار دیگر ما به قصه آمدیم
ما از آن قصه برون كى گشته ايم
به داستان برگرديم، داستانى كه مانند رفت و برگشت آدميان، يعنى تناسخ، ادامه دارد و ما از آن تناسخ بيرون نرفته ايم، چه اگر بيرون رفته بوديم، امروز اينجا نبوديم. ما از آن قصه، برون كى گشته ايم.
گر بجهل آییم، آن زندان اوست
ور خرد ورزيم، آن ایوان اوست
اگر نادان باشيم، در اين زندان تناسخ خواهيم ماند، ولى اگر خردمند باشيم، در نزد و ايوان او خواهيم بود.
ور به خواب آییم، مستان وى ايم
ور به بیداری، به دستان وى ايم
اگر مانند فردى كه در خواب است از تعلق و دلبستگى و خواستن و خواستن و خواستن، باز بمانيم، از افيون و شراب او مست و سرخوش و خندانيم. اگر مانند زمان بيدارى، و يا زمانى كه آدمى پيوسته و خستگى ناپذير در پندار و گفتار و كردار خود، در تلاش براى بيشتر داشتن و درجهت اين هدف دچار انجام پليدى است، بمانيم، درنتيجه در دستان تناسخ و يا عدل او گرفتاريم.
ور بگرییم، ابر پر زرق وى ايم
ور بخندیم آن زمان برق وى ايم
اگر مانند ابرى كه از او متاثر شده، و ميبارد و با خود بركت و زندگى بهمراه دارد، ما هم متاثر از او شده باشيم و قدر آن ذره را بدانيم، و بدنبال راستى و حق و اتصال به اصل باشيم و تلاش همه جانبه در اينباره كنيم، رستگار خواهيم شد. ولى اگر مانند آن ابرى كه فقط برق توليد ميكند، ما هم فقط لب و دهان باشيم، و هيچ كردار نيكى در جهت رستگارى خود انجام ندهيم، دچار تردد خواهيم شد و مرتبا درحال برق زدنهاى بيهوده ايم.
ور به خشم و جنگ، عکس قهر اوست
ور به صلح و عذر، عکس مهر اوست
اگر به جنگ و قهر با پليديها برخيزيم، قهر او را از خود دور ميكنيم و اگر با پليديها جفت باشيم، برعكس مهر او را خواهيم ديد. اگر كفر و عصيان بورزيم، مهر او را از دست خواهيم داد.
ما کی ایم اندر جهان پیچ پیچ؟
چون الف او خود چه دارد؟ هیچ هیچ (١)
نقش ما در اين دنياى پر پيچ و خم چيست؟ ما بدون او چه و كه هستيم؟ در واقع هيچ. درست مثل حرف الف كه هنگام نوشتن، يك خط كوچك عمودى است. و از حروف ساكن است و از خود نه حرفى دارد نه حركتى. و ميبايستى حتما داراى همزه، فتح و كسر و كلاه و و و باشد تا خوانده و معلوم گردد. يك اصطلاحى در زبان است كه به آن "بهم پيوستن ساكن ها" و يا التقاءساکنان یا ساکِنَین ميگويند، يعنى تلفظ دو حرف ساکن كه پهلوی یکدیگر قرار بگيرند. و اين در زبان پارسى و براى پارسى زبانان براحتى صورت ميگيرد مانند واژه جم كه هر دو حرف، ج و م، ساكن هستند و پارسى زبانان براحتى آنرا تلفظ ميكنند. ولى در زبان عرب و براى اعراب، تلفظ دو حرف ساكن كنار هم ناممکن است و ناچارباید قاعده ٔ صرفی در چنین مورد اجرا شود. و بهمين خاطر در اكثر كلماتى كه تلفظ ميكنند يك سرى حروف زائد مانند «ا، و، ال، ع، ی» و و و به واژه ها اضافه ميشود تا آنها را قادر به تلفظ واژه نمايد. مثلا اگر در جمله اى داشته باشيم، "حد علم" اعراب آنرا "حد يعلم" ميگويند و بين دو حرف ساكن، د و ع، حرف اضافه و زائد، ي، را قرار ميدهند تا بتوانند بگويند حد علم. و يا مثلا براى اعراب ناممكن است كه واژه جم را تلفظ كنند در نتيجه به آن ميگويند عجم. و چون تلفظ دو حرف ساكن "ج و م" يكجا برايشان ناممكن است. پس براى پنهان كردن اين نقص جسمانى_زبانى خود، امروزه ادعا ميكنند كه كلمه عجم را بعنوان تحقير ايرانيان بكار ميبرند! و نه بخاطر نقص زبان خود! در حالى كه هيچ نقطه منفى در واژه عجم نيست، كه تحقير آميز باشد، بجز اينكه نمايانگر ناتوانى عرب در حرف زدن است.
چون الف گر تو مجرد ميشوى
اندر اين ره مرد مفرد ميشوى
مرد مفرد كنايه از عدد يك است كه جزء اعداد مفرد است. و كنايه از يكتايى است و از صفات خداوند است. و ميفرمايد اگر مانند حرف الف كه يك خط راست، است، انسانيت و آدميت و راستى پيراهن تنت شود، و يك شوى، خدا خواهى شد.
جهد كن تا ترك غير حق كنى
دل از اين دنيايى فانى بركنى
و اين همان است كه فردوسى كبير ميفرمايد،
ز روز گذر كردن انديشه كن
پرستیدن دادگر پیشه کن
به نیکی گرای و میازر کس
ره رستگاری همین است و بس. فردوسی
پرسش رسول چين از حضرت مانى، چرايى جفت شدن روح با تن آدمى:
از مقنع چون رسول اين را شنيد
روشنى در جان او آمد پديد
محو شد پيش سئوال و هم جواب
كشت فارغ از خطا و از صواب
اصل را دريافت بگذشت از فروع
بهر حكمت كرد در پرسش شروع
پس از اينكه رسول چين پاسخ چگونگى قرار گرفتن جان در جسم را از حضرت مانى شنيد، بسيار متاثر گشته و جانش تازه گشته و صاحب معرفت و بصيرت گشته و از پرسشهاى سطحى دست برداشته و پرسشهاى عميقترى را مطرح ساخت.
گفت با مانى، چه حکمت بود و سرّ
حبس آن صافی، در این جای کدر
آب صافی، در گلی پنهان شده
جان صافی، بسته تن ها(ابدان) شده
فايده فرما كه اين حكمت چه بود
مرغ را اندر قفس كردن چه سود
در اينجا، رسول خاقان چين، پس از دريافت پاسخ نخستين پرسش خود كه چگونگى قرار گرفتن جان در كالبد آدمى بود، اينك چرايى آنرا از حضرت مانى ميپرسد و ميگويد، اصولا چرا بايد آن گهر درخشان و صاف، در جسم كدر و سرد آدمى قرار گيرد و آب صاف و زلال جان الهى در میان گل و لای جسم پنهان بشود و روح پاك به کالبد ناپاك درآمده و بدان تعلق يابد، هدف و حكمت و راز اسير ساختن مرغ روح در قفس تن چيست؟
گفت مانى تو شگرف بحثى كنى
معنى را بنده حرفی كنى
حضرت مانى در پاسخ رسول ميفرمايد، پرسش تو كاملا اشتباه و عجيب است و اين سفسطه است كه با بازى با واژه ها بدنبال معنا و چم باشى. دلايلى كه حضرت مولانا محمد بلخى در پى اين بيت براى اين سخن خود ميآورد را من هم در زير اين بيت بطور يكجا مينويسم، و هم در هر بيت مربوط به آنها توضيح ميدهم. مولانا ميفرمايد پرسش تو از اصل، خطا و عجيب است، چراكه نخست اين اشتباه است كه تو در واقع روح را محبوس و زندانى و وابسته به جسم كردى و فايده اينكار را ميخواهى بدانى! درحاليكه روح وابسته و بسته به جسم نيست. و در جسم زندانى نيست. دوم اينكه جسم آدمى يكى از شگفتيهاى آفرينش است و بهيچ وجه حقير و ناچيز و بى اهميت، نيست. دراينجا واژه، "معنى" كنايه از جان و روح است و واژه، "حرف" كنايه از جسم آدمى. سوم، اگر آدمى داراى جان و روح نبود، چگونه ميتوانست دنيا و مافيا را بشناسد و لذت ناشى از شناخت هر ذره را ببرد؟ و اين يكى از كوچكترين فوايد قرار گرفتن جان در تن آدمى است. چهار، يكى از بزرگترين فوايد قرار گرفتن روح در جسم، توانا شدن آدمى براى شناخت خدا است. آدمى با جان خود قادر به حس كردن خداى خود ميشود، آيا از اين فايده بزرگتر هم هست؟ پنج، كار خدا بر اساس بازار و سود و زيان و فايده و ضرر نيست، چراكه خداوند به چيزى نيازمند نيست كه براى بدست آوردن آن، بدنبال سود و بهره در جاى ديگرى بگردد. پس بطور كلى، پرسيدن اينكه فايده آفرينش در چيست، پرسشى خطا است. مثل اينكه پرسيده شود كه فايده رنگ آبى و سبز و زرد و قرمز در طبيعت چيست. و از همه اينها گذشته، تو با همه نادانى بهتر ميدانى يا خدايى كه دانايى مطلق است؟ اگر در آفرينش فايده وجود نداشت، فكر ميكنى خدا اين كار بيهوده را انجام ميداد؟ و تو كه هستى كه حديث چون و چرا سر ميدهى؟
حبس کردی معنى آزاد را

سوره ستارهگان و يا سوره نجم قرآن

سوره ستارهگان و يا سوره نجم قرآن، در اصل يك متن نجوم پارسى است كه به دو بخش تقسيم ميشود. برخى از آيات اين سوره قرآن برگرفته از كتاب خرد جاودان هوشنگ شاه، پادشاه دانشمند، منجم، شاعر و نويسنده بزرگ تاريخ ١٢ هزار سال پيش ايران است. از او بعنوان اولين پيامبر خدا ياد ميكنند. و كتابش بنام "خرد جاودان" لوح محفوظى ناميده و آنرا اولين كتاب مقدس بشريت مينامند. در سوره ستارهگان، از آيه اول تا ١٩ آن، اين هوشنگ شاه است كه براى مردمش از چگونگى سخن گفتن خدا و بدست آوردن توانايى و دانش شگرف خود ميگويد و شرح ميدهد كه چگونه خدا در درون او فرود آمده و به او وحى ميكند. او همچنين ادعا ميكند كه يكبار خدا را ديده است. و او را در كنار درخت زندگى ملاقات كرده است. اين آيه در نزد مسلمين سجده واجب دارد. هوشنگ شاه ميگويد،
براستی ياور شما گمراه نیست… موجودی قدرتمند همه چيز را به من آموخته‌است. هو در بالاترین افق ديد من ايستاده بود، و سپس نزدیک شد ودر وجود من فرود آمد. ابتدا قلبم را آزمود و سپس با بنده‌اش سخن گفت… من یک بار هم او را ديده ام، در نزدیکی درخت زندگى که در بهشت زمينى قرار دارد. آنگاه كه در كنار درخت زندگى نيمه بيهوش افتاده بودم و درخت از نظرم پنهان ميشد، و او را از پس آنچه پنهان شده بود، ديدم.
دو سوم اين سوره درباره اجرام و ستارگان آسمانى است. و اين سوره مدرك مهمى در اثبات اين مطلب است كه قرآن يك ترجمه ناقص از متون پارسى است. چراكه از دانش كيهان شناسى عظيمى كه تنها نزد پارسها بوده سخن ميگويد، دانشى كه در همين قرن حاضر هم كمتر كسى از آن بهره برده است و بشر امروز هرچه ميداند از طريق ترجمه كتب كيهان شناسى دانشمندان و نياكان پارسهاست.
سوره ستارهگان و يا نجم سوره ۵۳ از قرآن است، ۶۲ آیه دارد. ميگويند، یکی از آیات این سوره، يعنى همان آيه اى كه هوشنگ شاه ميگويد خدا را ديده است، سجده واجب دارد.
نامگذاری سوره به دلیل سخن از نجوم و ستارهگان و منظومه هاى درخشان آسمان مانند منظومه شباهنگ در هنگام تابستان، منظومه نوح و يا منظومه پنج پر و يا آنچه امروزه ستاره داود ناميده ميشود، ستارهگان درخشان سحرى مانند زهره و زحل و عطارد و ستاره گان ديگر ميباشد.
رمان جنجالی «آیات شیطانی» در دهه ۱۹۸۰ میلادی توسط سلمان رشدی، با بهره گیری از داستان غرانیق برگرفته از همین سوره، نوشته شد. در داستان غرانيق ادعا ميشود كه محمد بت هاى جاهليت (لات، عزى و منات) را در دو آيه اين سوره به رسميت ميشناسد. بعدها ميگويد من نبودم و شيطان اينها را بر زبان من جارى ساخته، و سلمان رشدى ميپرسد، از كجا بدانيم شيطان فقط به اين دو آيه بسنده كرده و ديگر آيات را هم بر زبانت جارى نساخته است. بیشتر مسلمانان دوران معاصر تا پیش از انتشار این رمان، از این ماجرا اطلاعی نداشتند. چرا؟ به دو دليل، يك اينكه احتمالا اين داستان از طرف انگليسيها تازه ساخته شده، و دو به دليل اينكه دو آيه اى كه در باره سه ستاره زهره و زحل و عطارد سخن گفته اند، پيش از اين از طرف شيادان پاك شده اند. پروژه كتاب آيات شيطانى و سلمان رشدى، براى بزرگ كردن خمينى و جا انداختن لقب رهبرى مسلمين جهان براى او بود، اين كتاب از ماجراى غرانيق و يا دو آيه سانسور شده، پرده برداشت. جالب است بدانيم كه كتاب آيات شيطانى نميتواند توسط يك نويسنده نوشته شده باشد، چرا كه شيوه نگارش هر فصل آن با فصل ديگر تفاوت دارد. و احتمالا چندين نفر انگليسى نشسته، و هركدام عجولانه يك فصل از يك داستان مسخره بنام آيات شيطانى را نوشتند و سپس آنرا در بوق گذاشته و رسانه اى كرده، و وا اسلاما سردادتد. پس از آن در پاكستان كه مانند تركيه، جاسوس خانه و پايگاه تروريست پرورى انگليسيهاست، و درواقع نيمى از بلوچستان ايران است كه غير قانونى از ايران جدا گشته، شورش براه انداخته و خمينى بعنوان رهبر مسلمين، حكم ارتداد رشدى را داد. تا ديگران ماست ها را كيسه كرده و كسى جرآت مخالفت با اسلام، و در ايران با خمينى را نداشته باشد. و ما با چه ذوق و شوقى كتاب را خوانديم و تجزيه و تحليل كرديم و به به و چه چه….. و ديگر خبر نداشتيم كه با خود ابليس طرف بوديم.

ترجمه سوره ستاره از آدمبرفى:
١- هنگاميكه ستارگان تابناك فرو مى افتند،(كنايه از پايان شب و دميدن سحر است.)
٢- ياور شما كه نه خود به گمراهى رفته و نه شما را گمراه نموده است،
٣- و ياوه گويى هم نميكند،
٤- و آنچه ميگويد، سخنانى است كه هو به او وحى كرده است.(نداى خرد و ضمير ناخودآگاه اوست)
٥- چراكه هو او را دانا و توانا ساخته، (او را قدرتمند نموده است)
٦- و سپس او را بر روى زمين ساكن نموده است.
٧- در اين هنگام(سحر) هو كه خود در عرش و افق بالا سير ميكند،
٨- ابتدا نزديك آمده و در جلوى ياور شما در هوا ظاهر ميشود.
٩- سپس نزديكتر شده و در داخل پرانتز وجود ياور شما(در كالبد ياور شما)جاى ميگيرد.
١٠- پس با ياور شما كه خادم اوست، سخن ميگويد.(فَأَوْحَىٰ إِلَىٰ عَبْدِهِ مَا أَوْحَىٰ ، عبد يعنى خادم و آدمى كه رضايت خود را در رضايت ديگرى قرار داده است. وحى يعنى سخن گفتن خدا در درون آدمى)
١١- ابتدا راستى قلب مرا مى آزمايد.
١٢- و سپس به هر دو ما اعتماد ميكند و سخن ميگويد.
١٣- يك بار او را ديدم.
١٤- در كنار درخت زندگى بود. (درخت مينوى و يا درخت طوبى.)
١٥- آنجا كه در پناه بهشت زمينى قرار دارد.
١٦- و ياور شما در كنار درخت زندگى غش كرد،
١٧- و چشمانش تيره و تار شد،
١٨- در آن هنگام كه در كنار درخت زندگى نيمه بيهوش افتاده بودم و درخت از نظرم ناپيدا ميشد، او را از پس آنچه پنهان شده بود، ديدم.(اينجا براى مسلمين سجده واجب است)

داستان مقنع و رسول چين ٤

گر زبان گويد ز اسرار نهان
آتش افروزد، بسوزد اين جهان
اسرار نهان چيست كه اگر بازگو شوند، جهان را به آتش ميكشند؟ يكى از اين اسرار ميتواند اين باشد كه تمامى آنچه كه امروزه مذهب و آيين مذهبى ناميده ميشود، درواقع يك تحريف كامل از مرام انسانيت و انسانى زيستن است. يك دهان كجى به خالق و به مخلوق. يك گمراهى باطل كه نتايج فاجعه بار آنها، دنيا را در چهار صد سال گذشته سوزانده است.
فعل حق و فعل ما، هر دو ببین
فعل ما را هست دان ، پیداست این
يه عده ميگويند، كارهايى كه ما انجام ميدهيم خواست خدا است. تو به كردار خدا و كردار آدميان نگاه كن. خدا زيبايى و زندگى را خلق كرده و آدميان زشتى و تبهكارى و ندانم كارى. آيا اين دو كردار و فعل از يك نوع و جنس و قماشند؟ شبيه همند؟ مسلما اينطور نيست. پس آدمى در انجام كارها و افعال و كردارش مختار و مستقل و آزاد است. چراكه اگر به دست خدا بود، او بجز خلق زيبايى كردار ديگرى ندارد. يعنى كردار و ساخت پليديها جبرى و خواست خدا نيست و انسان در انجام اعمال خود آزاد است.
گر نباشد فعل خلق اندر میان
پس مگو کس را چرا کردی چنان
و اگر انسان را در انجام اعمالش مسئول ندانيم و بگوييم همه اين اعمال سرنوشت و خواست خدا است، پس ديگر مسئله بهشت و جهنم و مجازات و مكافات عمل و پاداش نيكيها و مهملاتى از ايندست، براى چيست؟ چرايى تقسيم آدميان به نيك و بد، چيست؟ پس كسانيكه ميگويند، آدمى نقشی در انجام اعمالش ندارد، بطور مستقيم يا غير مستقيم، دانسته و يا نادانسته، عمله و اكره پليدى و ترويج تاريكى و ظلماتند.
خلق حق افعال ما راموجد است
فعل ما آثار خلق ایزد است.
واژه خلق به دومعنی است، یکی ایجادکردن چیزی بعداز معدوم بودن آن(تناسخ) و دیگری نظم دادن چیزی از ماده ای که پیش تر ایجادشده است. خلق در اينجا به معنى تناسخ است و ميگويد ما بر اساس قوانين تناسخ زندگى ميكنيم. و ما همانجايى هستيم و همانكارى را انجام ميدهيم و همان را ميبينيم كه بر طبق قوانين تناسخ مقرر است. مثلا اى كشته كرا كشتى تا كشته شدى زار، تا باز كجا كشته شود، آنكه ترا كشت.
تناسخ از دو واژه تن + اسخ تشكيل شده است. تن بمعنى كالبد آدمى و اسخ به معنى خلق شدن/ برگشتن است.
ليك هست آن فعل ما مختار ما
زو جزا، گه نار ما، گه بار ما
ولى با اين وجود، آدمى در كردارش آزادى واختيار دارد، و زنجيره تناسخ شكستنى است. مثلا در جنگ بى دليل و ناعادلانه و ساختگى كه شياطين خونخوار خدانشناس، پس از فتنه ٥٧، بين ايران و اراك(عراق) براه انداختند، آن يك ميليون نوجوانان و جوانان ايرانى كه در عين بيگناهى، توسط بيگانگان ابليس صفت، روى ميادين مين و جلوى توپخانه ها فرستاده و ناروا كشته شدند، همگى به اصل خويش برگشتند. چرا كه زنجير تناسخ آنها پاره شده و آنان به خداى خود پيوستند. چرا؟ چون بيگناهى كه با شيادى كشته شود، از اين تكرار بيرون رفته و رها ميگردد. معناى اصلى شهيد هم رهايى از تناسخ و خدا شده معنا ميشود. يعنى زمين شهادت ميدهد كه او از بند رها گشته است. (١)اين واژه توسط شيادان مفهوم ديگرى يافته و آنرا به كشته شدن در راه خداى آنان(خدايى مانند پول، مقام، شهرت، جاه طلبى، پليدى، رذالت، انتقام و و و …)معنا كرده اند. ) اولين شهيد تاريخ بشريت، شاه اسماعیل سوم (نوهٔ دختری سلطان حسین) بود که در ۱۷۵۰ میلادی بر تخت شاهنشاهى نشست و تا ۱۷۷۳ میلادی، امپراتور دنيا بود و از احترامى شگرف برخوردار بود. زيرا مردى بسيار خردمند و مهربان و عادل بود. در زمان او جنگهاى چليپى رخ داد و او را مظلومانه در رختخواب و بهنگام خواب، سر بريدند. تا پيش از اين، كشتن نزد مردم دنيا كه معتقد به آيين مانوى بودند، امرى بسيار پليد بود و ارتكاب به آن خوفى بزرگ بهمراه داشت. شاه اسماعيل صفوى در سال ۱۷۷۳ میلادی در يك روز پنجشنبه، زمانى كه در بخارا بسر ميبرد، توسط دو تن از خدمتگزاران فريب خورده او، سر بريده شد. و از آن پس به او امیرشهید لقب دادند.

داستان مقنع و رسول چين ٣

مرد گفتش، ای تو سالار امين
جان ز بالا چون بیامد در زمین؟
فرستاده چين از حضرت مقنع پرسيد: اى سالار همه پرهيزگاران، چگونه جان و دم خدا در بدن مخلوقات او جاى گرفته است؟ و پرسش اصلى اينست كه چرايى خلقت چيست؟ چرا خداوند همه مخلوقات را خلق كرده است؟ چرا خالق يكتا، همه آدميان را از ابتدا صالح و درستكار خلق نكرده كه امروزه دچار اينهمه مصيبت و چون و چرا نباشند؟ شايد عده اى بگويند كه، خداوند نخست آدم را صالح و درستكار آفريده و آدمى خود بيراه، گمراه و عاصى گشته و داستان بهشت و آدم و حوا هم كنايه از همين مطلب است. اگر اينرا بپذيريم، نتيجه اين ميشود كه آدمى داراى اختيار است و فقط جبر و خواست خدا حاكم نيست. در اينصورت پرسش اصلى پيش ميآيد كه، چرا اصولا آدمى خلق شده است؟ هدف از خلقت آدمى چيست؟ هيچ آدم معمولى نميتواند به اين پرسش پاسخ گويد. و درست در همين نقطه و نكته است كه مركز جدايى اعتقادات مردمان بنيان گذاشته شده و آنان را دچار شك و ترديد مينمايد. و آدما ميپرسند، چرا بايد اصولا خالقى وجود داشته باشد، درحاليكه نظام طبيعت به زيبايى همه چيز را تحت كنترل خود دارد؟ در پاسخ برخى ميگويند، راز چرايى و چگونگى خلقت، را هر كس نميداند، و فرد ميبايستى خود را به مقامى رساند كه حق تعالى خود اين راز را در گوشش بخواند. و آدمى بايد با مجاهده و تلاشی عظيم خود را شايسته دريافت پيام سروش كند و آنچنان هستی خود را در هستی حق فانی سازد تا خداوند خود اسرار را به او گويد. و اين مطلب را تنها همانهايى كه به اين مقام رسيده اند ميتوانند درك كرده و تائيد كنند.

آنچه كه در زير ميآيد، برداشت كاملا شخصى من از گفتار اسرارآميز و پيچيده مولانا است كه در تمام مثنوى حاكم است. گفتارى كه بر طبق گفته خود او داراى دو وجه صورت و معنى است. يك چهره براى عوام و با هدف حفاظت از مثنوى و يك چهره معنوى براى كسانيكه با پرهيزگارى به سعادت نوشيدن، كفى افيون از درياى معرفت او رسيده اند. مطلب ديگرى كه تكرار آن ضرورى است، اينست كه تمامى آنچه در اين دفتر نوشته ميشود، ياد داشتهاى من از كتبى است كه خوانده ام، و نه جنبه تبليغ در آنهاست و نه جلب مشترى و نه اصرار بر خواندن و نه پذيرفتن آنها.
مرغ بی اندازه چون شد در قفس
گفت حق بر جان فسون خواند و قصص
رسول خاقان از مقنع پرسيد، جان آدمى كه در اندازه و مقياس نميگنجد، و واحد سنجش ندارد، و بى حد و كران است، چگونه در قفس كالبد و يا جسم آدمى محدود و اسير گشته است؟(در ادامه ميپرسد، چرا محدود و اسير گشته است). مقنع كبير ميفرمايد، اينكه بگوييم حق تعالى هستى خود را در هستى آدمى و كالبد فناپذيرش قرار داده است، افسانه و قصه است.

(معنا و تفسير ظاهرى اين بيت، اين است كه مقنع در پاسخ رسول ميگويد، خداوند در گوش جان، افسون ها و قصه هايى خوانده و آنرا دركالبد آدمى فرود آورده است. يعنى مانند يك خياط كه چامه اى را اندازه تن آدمى ميدوزد، خداوند هم جان و يا دم خود را در حد "كالبد محدود آدمى" درآورده است. و آنرا مناسب جسم آدمى ساخته و در آدمى قرار داده است. و بدين ترتيب جان، كه هيچ خط كشى توانايى اندازه گرفتن آنرا ندارد، در تن آدمى جاى گرفته است. و به گفته سعدى كبير، تن آدمى شريف شده است، بجان آدميت. يعنى ميتوان جان آدمى را با نيرويى كه در هسته اتم است مقايسه كرد و مانند همان نيرو و انرژى بسيار عظيمى دانست كه در كوچكترين واحد هستى يعنى هسته هر اتم، محدود شده و قرار دارد. و به گفته هاتف اصفهانى، دل هر ذره را كه بشكافى، خورشيدى نهان در آن بينى. البته واژه بشكافى، در اصل بشگاوى است كه به معنى شرفياب شدن است و اين واژه را فقط در لغتنامه دهخدا كه در زمان شاه چاپ شده ميتوان يافت و در لغتنامه هاى چاپ جديد مانند خيلى از لغات ديگر حذف شده است. و معنى بيت اين است كه اگر به ديدن هسته اتم شرفياب شوى، (چرا كه كارى بس شگرف و تا حد شرفياب شدن سخت و ناممكن است) و ميگويد اگر به ديدن آن انرژى كه در داخل هسته هر اتم و يا ذره است، شرفياب شوى، در اينصورت يك انرژى عظيم در حد خورشيد را در آن پنهان خواهى ديد.)
بر عدمها کان ندارد چشم و گوش

ادامه عیادت بیمار

در اين بخش از دفتر دوم مثنوى و در ادامه عيادت بايزيد از شاگرد بيمار، مولانا به ذکر اهميت روابط انسانى ادامه داده، و عيادت از بيماران را امرى خداپسند معرفى كرده و طبق معمول مثالى را آورده است. و باز طبق معمول احمقترین پيامبر خدا، يعنى موسى را جلو مى اندازد.

آمد از حق سوی موسی این عتاب
کای طلوع ماه دیده تو ز جیب
از طرف خدا پيامى سرزنش آميز به موسى رسيد كه اى موسى كه اگر دستت را زير بغل بكنى، ميتوانى آنراسپيد و تابان، مانند طلوع ماه، بيرون بكشى!

اين مصرع دوم كنايه از معجزه يد بيضاء است.
ید بیضاء يعنى دست نورانى و آنرا از جمله ٔ معجزات موسی ميدانند که چون دست را در زیر بغل برده و بيرون میآورد٫ نوری ظاهر می گشت که همه ٔعالم را روشن می کرد! و چون به بغل می برد برطرف می شد. و بعضی میگویند در کف دست او نوری بود که چون آینه میدرخشید و به جانب هرکه می داشت بیهوش می شد و چوندست را به بغل می برد بهوش می آمد. و بعضی گویند که کف دست موسی سوخته بودو نشان سفیدی ازسوختگی آتش در دست او بود. ظاهرا موسى دچار بيمارى پوستى گال بوده كه كف دستش را كاملا سپيد كرده بوده است. و اينرا معجزه موسى مينامند! و ميگويند كه معجزه يد بیضاء (دست تابان) از جمله معجزات نه‌گانه موسی بوده است. كه دو بار رخ داده است. يكبار پيش از رفتن به بارگاه فرعون و بار ديگر در بارگاه و نزدفرعون! قرآن در سوره‌هاى اعراف، طه، شعراء، نمل و قصص انبيا از آن یاد کرده و آن را چنین نقل کرده است: «دستت را در گریبانت ببر تا بدون هیچ عیبی سفید و درخشان مانند طلوع ماه، بیرون آید» و چگونه بيمارى گال معجزه خوانده ميشود، فقط ابلهان دانند.

در اينجا عتاب، عتيب خوانده ميشود. چون در ادبيات پارسى قاعده اى است بنام قاعده اماله، و بدين گونه انجام میشود كه شعرا يك كلمه را بصورت اصلى مينويسند و آنرا با كلمه ديگر هم قافيه ميسازند، و بر وزن يكديگرميخوانند، و در اينجا بر طبق اين قاعده، عتاب، عتيب خوانده ميشود تا با جيب مناسب و هم قافيه باشد.

مشرقت کردم ز نور ایزدی
من حقم رنجور گشتم نآمدى
من ترا بنور ايزدى تابانت كردم ولى تو زمان رنجورى و بيمارى به عيادت من نيآمدى.

گفت سبحانا تو پاکی از زیان
این چه رمزست این بکن یارب بیان
موسى باز منظور خدا را نفهميده و ميپرسد، خدايا تو كه مريض شدنى نيستى، پس چرا مريض شدى؟ خداياخودت مرا از نادانى و نا آگاهى از اين رمز، بيرون بكش، و بگو منظورت چيست.

باز فرمودش که در رنجوریم
چون نپرسیدی تو از روی کرم
گفت یارب نیست نقصانی ترا
عقل گم شد این سخن را برگشا
تكرار همان گفتگوى بالا.

گفت آری بندهٔ خاص گزین
کشت رنجور او منم نیکو ببین
خداوند توانا به موسى گفت، آن انسانى كه عزيز من است، بيمار و رنجور گشته، و زمانى كه يكى از عزيزان من، بیمار و رنجور ميگردد، انگار خود من رنجور شده ام.

هست معذوریش معذوری من
هست رنجوریش رنجوری من
معذور بودن او، معذور بودن من است. و بيماريش، بيمارى من.

تا اينجا، سخن مولانا بود، پس از اين سوء استفاده احمقها از اين داستان، و وارد كردن حماقت به مثنوى وهفتاد من ساختن آن است. و نشان دادن اينكه منظور مولانا را بطور كلى نفهميده و به صحراى كربلا زدند.
احمقها نوشتند:

هر که خواهد همنشینی خدا
تا نشیند در حضور اولیا
هركه ميخواهد كه با خدا همنشين گردد، برود و بغل دست عزيز خدا بنشيند! اين سخن هم اشتباه است و هم كفراست و هم ابلهانه است. چرا؟ چون در نزد خدا هر آدمى حساب و كتاب و مقام و منزلت خودش را داراست. وهيچكس بر ديگرى ارجحيت ندارد. و نظام خدا با پارتى بازى و پادرميانى و وساطتت اين و آن، تغيير نيافته وديگرگون نميگردد. خدا يك پادشاه ظالم نيست كه در درگاه خود مليجك ها و يا اياز هايى را داشته باشد وبخاطر آنان هر كار بى منطقى را انجام دهد. و درنتيجه هر پليدى كه بخواهد كارش در نزد خدا راه افتد، برود وبه مليجك او رشوه اى داده و يا او را ببيند تا برايش در نزد خدا پادرميانى كند و كارش را درست كند! و يا براى راه یابی به درگاه خدا، كافيست برود و پيش مليجكش بنشيند!

منطق خدا، منطق آينه است، آنچه نشان دهى، همان را ميبينى و استثناء هم ندارد. اينرا از كجا ميتوان فهميد؟از همان داستان آدم و حوا. آيا كسى از آدم برای خدا عزيزتر بود؟ مسلما نه. ولى وقتى بد كرد، همان را، پاسخ گرفت.

از حضور اولیا گر بسکلی
تو هلاکی ز آنکه جزوی بی کلی
در ادامه حماقت آخوندى ميخوانيم كه، اگر از عزيزان خدا جدا شوى (بكسلى) هلاك خواهى شد، چون آنوقت حقیری هستى كه به اصل ماجرا وصل نيست. جزى هستى كه فاقد كل است!

هر که را دیو از کریمان وا برد
بی کسش یابد سرش را او خورد
هركس را كه ديوان و اعمال پليد، از عزيزان خدا دور كند. آن ديوان او را تنها گير آورده و سرش را ميخورند. بيچاره مولانا را كه با اين اراحيف، آلوده ساختند.

یک بدست از جمع رفتن یک زمان
مکر شیطان باشد این نیکو بدان
اگر يك لحظه و يك آن، به اندازه يك وجب و كف دست، از جمع عزيزان و مردان خدا دور شوى، بدان و آگاه باش که در مكر شيطان گرفتار آمدى.

پرسش اينجاست كه اوصولا آدميان خدايى چه كسانى هستند و چگونه ميتوان آنان را شناخت. آيا هر شيادى راكه مانند آخوند و كشيش و خاخام، خود را مرد دين و خدا ميداند، ميتوان تحمل كرد و او را بر حق دانست؟ دردنياى امروز كه هر حيوانى كه بر اساس غزيزه زندگى ميكند، از اكثر آدميان اشرفتر است، چگونه ميتوان مردان خدا را كشف كرد؟ و آنان را الگوى خود قرار داد و از آنان براى رسيدن به خدا مدد جست؟ پس راندن مردم معمولی، و يا كسانيكه قدرت تشخيص واقعى ندارند، بطرف شيادان، با وعده همنشينى با خدا، در واقع يك گمراهی و رذالت در حق بشريت ، و رساندن آنان به سراب ابليس است. كارى كه مولانا با تمسخر ابنيا درمثنوى، بشدت منع و با آن مبارزه ميكند.

نويسنده: مريم

زکریا رازی و شاگردان

در اين بخش از دفتر دوم مثنوى، به دو مطلب پرداخته ميشود: ١- روح را صحبت ناجنس عذابيست عليم. يعنی مصاحبت و همنشينى میبایستی بطور معمول ميان جانداران همگون برقرار گردد. و جانداران ناهمگون يكديگر را بهم جذب نكرده و هيچگونه همراهى و رفاقتى ميان آنان بوجود نميآيد. ( و اين واقعا اشتباه است. همسايه من، سگ و گربه اى دارد كه عاشق همديگرند و با هم ميخورند، ميخوابند، بازى ميكنند و دوستان جدا ناشدنى هستند. وامثال اینگونه دوستیها در بین حیوانات نا همجنس بسیار است. و موارد زيادى وجود دارد كه دو نا همجنس، در كنار هم با مسالمت و دوستى روزگار ميگذرانند. در اينجا همچنین گفته میشود كه اگر آدماى بدجنس به كسى اظهار علاقه و برقرارى دوستى كنند، بايد انديشناك شد كه آيا در ميان آنان تجانس و نقطه مشتركى وجود دارد و يا موضوع چيز ديگريست. و آيا اينكه ميگويند، كه افراد را ازهمنشينان و دوستانشان، ميتوان شناخت، صحت دارد يا خير. ٢- به دو روش ميشود آدم خدايى را شناخت: - ملائك بر او سجده ميكنند. - ابليس او را انكار كرده و با دشمنان او جهودان و يا انكار كنندهگانند.

خرس و اژدها و سوار ۳

در ادامه داستان خرس و اژدها و سوار، چندين بيت است كه متعلق به مولانا است و از همين چند بيتى كه در زيرميآيد، ميتوان فرق بين تفكر و نوشتار مولانا با ابيات مسخره و تقلبى و وارداتى به مثنوى را ديد و حس كرد. دراينجا مولانا از حقانيت خود و اينكه او خورشيدى تابان و يا شمس تبريز است ميگويد.

گفت از اقرار عالم فارغم
آنک حق باشد گواه او را چه غم
نيازى به تائيد ديگران(عالم) ندارم، وقتى ايزد توانا، مرا قبول دارد و گواه من است، چه غم كه يك عالم مخالفم باشند.

گر خفاشی را ز خورشیدی خوریست
آن دلیل آمد، که آن خورشید نیست
در واقع اگر نادانان مرا تائيد كنند، دليل آن ميشود كه من ناحقم. مانند اينكه اگر خفاش بگويد كه از نورخورشيد نوشيده است، بدان و آگاه باش كه آن خورشيد نبوده است.

نفرت خفاشکان باشد دلیل
که منم خورشید تابان جلیل
در واقع نفرت خفاش صفتان كه جز پليدى و تاريكى قادر به ديدن چيزى نيستند، دليل وجود نور و خورشيداست، دليل اينكه من(مولانا) خورشيد تابانم، شمس تبريزم.

گر گلابی را جعل راغب شود
آن دلیل ناگلابی می‌شود

اگر جعل(حشره سرگين خور) به خوردن گلاب مايل گردد، در گلاب بودن آن بايد شك كرد، و دليل آن است كه گلاب واقعى نيست.

گر شود قلبی خریدار محک
در محکی‌اش در آید نقص و شک
اگر مثلا طلاى تقلبى(قلبى) محكى آورده و بگويد كه با اين مرا محك بزنيد، در اصالت محك بايد شك كرد.

دزد شب خواهد نه روز اینرا بدان
شب نیم روزم که تابم در جهان
يك دزد براى دزدى نياز به شب و تاريكى دارد و نه روز، و من روز هستم، روزى كه نورش همه جهان را روشن وتابناك ميكند.

فارقم فاروقم و غلبيل وار
تا که، که از من نمی‌یابد گذار
من محك جدا سازى حق از ناحق و باطلم، و مانند غلبيل، خالص را از ناخالص جدا ميسازم. سره را از ناسره نشان ميدهم. غلبيلى هستم كه كاه را از گندم جدا ساخته و اجازه نميدهم كه كاه از من گذر كند. غلبيل: غربال

آرد را پیدا کنم من از سبوس
تا نمایم کین نقوشست آن نفوس
من سبوس را از آرد جدا ميكنم، تا ذات و اصل را از ظاهر جدا ساخته باشم. و بگويم، اين نقش است و آن ذات. نفوس يعنى ارواح سه گانه، روح گياه، حيوان و انسان.

من چو میزان خدایم در جهان
وا نمایم هر سبک را از گران
ميفرمايد من ترازو و ميزان خدا در روى زمينم. توسط من افراد سبك و سنگين شده و حق و باطل از هم تشخيص داده ميشوند. اگر فهميدى مولانا چه ميگويد، حقى، درغير اينصورت در خودت شك كن.

گاو را داند خدا گوساله‌ای
خر خریداری و در خور کاله‌ای
در عالم يكى مانند گوساله، گاو ميپرستد و او را خدا ميداند، تو هم كه درگير دين و مذهب ساخت بشرى، درواقع خریدار خرى و شايسته آخور.

من نه گاوم تا که گوسالم خرد
من نه خارم که اشتری از من چرد
من گاو نيستم كه يك گوساله مرا بپرستد. خار هم نيستم كه اشتران بدنبال استفاده از من باشند و توسط من به نان و نوايى برسند. از من بت نسازيد و يا با تظاهر به مولانا شناسى، براى خود اعتبار كسب نكنيد.

او گمان دارد که با من جور کرد
بلک از آیینهٔ من روفت گرد
او ( منظور از او كيست؟ خصم؟ منكران؟ مغرضان؟ مردم ناروا؟) گمان دارد كه با ستم به من ضربه زده است. ديگر نميداند كه در واقع زنگ و غبار آينه روح و روان مرا زدوده و باعث بهتر شدن، تابانتر شدن، و والاتر شدن من ميشود. ادب از كه آموختى؟ از بى ادبان.

– تتمهٔ خرس و اژدها و سوار:

شخص خفت و خرس می‌راندش مگس
وز ستیز آمد مگس زو باز پس
چند بارش راند از روی جوان
آن مگس زو باز می‌آمد دوان
خشمگین شد با مگس خرس و برفت
بر گرفت از کوه سنگی سخت زفت
سنگ آورد و مگس را دید باز
بر رخ خفته گرفته جای و ساز
بر گرفت آن آسیا سنگ و بزد
بر مگس تا آن مگس وا پس خزد
خرس كه به ناجى خود دل بسته بود، زمانى كه مرد ميخفت، در كنار او به نگاهبانى ميپرداخت و مگسهاى او راميپراند. يكبار يك مگس سمج روى صورت مرد نشست و خرس چندين بار او را پراند. درآخر خشمگين شد و ازكوه سنگى جدا ساخته و بسراغ مگس رفت. از قضا مگس روى صورت مرد نشسته بود. خرس سنگرا محكم بروی مگسى كه در صورت مرد جا خوش كرده بود كوبيد.
سنگ روی خفته را خشخاش کرد
این مثل بر جمله عالم فاش کرد
سنگ صورت مرد را از هم پاچيد و "مثل", دوستى خاله خرسه را در دنيا مشهور گرداند.

مهر ابله مهر خرس آمد یقین
کین او مهرست و مهر اوست کین
با ابله دوستى كردن مانند دوستى با خاله خرسه است، آنجاييكه محبت ميكند، درواقع ضربه ميزند، و آنجايی که مهر ورزى ميكند، و قهر كرده و ميرود، لطف كرده است.

عهد او سستست و ویران و ضعیف
گفت او زفت و وفای او نحیف
دوست ابله به قول خود عمل نميكند. ادعايش زياد و عملش كم است.

گر خورد سوگند هم باور مکن
بشکند سوگند مرد کژسخن
اگر حتى سوگند بخورد هم نبايد به او اعتماد كرد و حرفش را باور نمود، چراكه آدم دروغگو سست پيمان هم هست و سوگند خود را هم خواهد شكست.

چونک بی‌سوگند گفتش بد دروغ
تو میفت از مکر و سوگندش بدوغ
چه با قسم و سوگند و چه بدون آن، گول احمق را نبايد خورد.

نفس او میرست و عقل او اسیر
صد هزاران مصحفش خود خورده گیر
افراط و زياده روى در اعمال ابله، حرف اول را ميزند، چرا كه كم خرد است. و حتى اگر صدها كتاب هم خوانده باشد، باز هم كلاس اول است.

چونک بی سوگند پیمان بشکند
گر خورد سوگند هم آن بشكند
بى سوگند پيمان ميشكند، با سوگند هم همينطور.
زانک نفس آشفته‌تر گردد از آن
که کنی بندش به سوگند گران
چرا كه اين خاصيت آدم عاميست كه اگر چيزى را بر او منع كنى، بدان راغبتر ميگردد. اگر با سوگند او رامجبور به كارى كنى، او براى انجام آن كار، از اين بند حريصتر ميگردد و مشتاقتر.

چون اسیری بند بر حاکم نهد
حاکم آن را بر درد بیرون جهد
مگر ميشود يك اسير ضعيف بند بر حاكمى قوى نهد؟ شدنى نيست، چون هم بندى كه ميبندد سست است و همحاكم قويست.

بر سرش کوبد ز خشم آن بند را
می‌زند بر روی او سوگند را
پس حاكم آن بند ضعيف را با قدرت پاره كرده و بر سر اسير ميكوبد. آدمى هم كه اسير زياده خواهى و زبونی افراط گردد، درواقع اين ديو ها را حاكم بر خود كرده است. و سوگند او حكم همان بتد سستى است كه بر ديوحاكم، ميبندد و در نتيجه پيمان شكنى خواهد كرد.

وانک حق را ساخت در پیمان سند
تن کند چون تار و گرد او تند
درحاليكه خدا شناس، اگر پيمان ببندد، هيچ چيزى نميتواند باعث شكستن آن پيمان شود، چراكه او آن پيمان راماتتد ريسمانى ضخيم بدور نقاط ضعف و زبونى خود كشيده و اجازه نميدهد كه او را تحت كنترل درآورده و عهدشكنى كند. چون براى خداشناس، دوستى و رضايت خدا، اصل اول زندگيست و باقى همه هيچ.

خرس و اژدها و سوار ۲

داستان خرس و سوار و اژدها بدين ترتيب ادامه ميابد كه:

خرس هم از اژدها چون وا رهید
وآن کرم زان مرد، مردانه بدید
چون سگ ياران غار آن خرس زار
شد ملازم در پی آن بردبار
خرس وقتى با لطف و دلاورى سوار از چنگ اژدها رهايى يافت، مانند سگ ياران غار و يا اصحاب كهف دنبال سوار، براه افتاد. داستان ياران غار از داستانهاى باستانى ايرانىيست كه در اديان ساختگى يهود ومسيحيت و اسلام كپى شده (داستان اصحاب كهف) و نام و ماهيتش تحريف و تغيير يافته است. (شرح ماجرادر انتهاى اين قسمت)

آن دلاور سر نهاد از خستگی
خرس حارس گشت از دل‌بستگی
پس از مدتى سوار دلاور به استراحت پرداخت و خرس هم كه به ناجى خود دل بسته بود، به نگاهبانى پرداخت. حارس يعنى حراست كننده، نگهبان.

آن یکی بگذشت و گفتش حال چیست
ای برادر مر ترا این خرس کیست
مرد و خرس باهم سفر ميكردند و همه جا باهم بودند تا اينكه فضولى از ديدن ايندو متعجب گشته و از سوارشرح حال را پرسيد.

قصه وا گفت و حدیث اژدها
گفت بر خرسی منه دل ابلها
سوار داستان خرس و چگونگى نجات او از چنگ اژدها را تعريف كرد و گفت كه پس از آن خرس به او دل بسته ودوستش شده است. مرد فضول گفت، دل به محبت خرس نبند و خواهان دوستى خاله خرسه نباش، اى ابله.

دوستی ز ابله، بتر از دشمنیست
او بهر حیله که دانی راندنیست
چراكه خرس ابله است و نادان و با چنين موجود ابلهى نبايد دوستى كرد، چرا كه دوست احمق از دشمن بدتراست و بهر تدبيرى ميبايستى او را از خود دور ساخت.

خرس و اژدها و سوار ١

اعتماد کردن بر تملق و وفای خرس!

مولانا در اين بخش از دفتر دوم مثنوى، به گوشه ديگرى از خصوصيات آدمهاى خدايى پرداخته و به راهكارهايىكه ميشود توسط آنان، خدايى شد، اشاره ميكند. طبق معمول مثالى آورده و ميگويد، مردان خدا براى كمك به ستمدیده گان در دهان اژده ها ميروند. داستان ناقص است و با عنوانى كه در مثنوى به آن داده شده اصلامطابقت ندارد.
ابیات بسیار پیش پا افتاده است و از معنای ژرف ویژه مولانا خبری نیست.
اژدهایی خرس را در می‌کشید
شیر مردی رفت و فریادش رسید
مرد شجاع و دلاورى به كمك خرس بينوايى رفت كه يك اژده ها گرفته و قصد كشتنش را داشت. آيا اژدها درزمان مولانا وجود خارجى داشته است؟

شیر مردانند در عالم مدد
آن زمان کافغان مظلومان رسد
هرگاه افغان و ناله مظلومان بلند شود، اين مردان خدا هستند كه بكمك شان ميشتابند.

بانگ مظلومان ز هر جا بشنوند
آن طرف چون رحمت حق می‌دوند
مردان خدا مانند رحمت و لطف الهى، از هر جا صداى مظلومى را بشنوند، به همانجا راهى ميشوند.

آن ستونهای خللهای جهان
آن طبیبان مرضهای نهان
مردان خدا مانند پايه هاى جهانند كه بر اثر ظلم رو به فروپاچى است. مانند پزشكانى كه بيماريهاى پنهان درنهاد آدميان را درمان ميكنند.

محض مهر و داوری و رحمتند
همچو حق بی علت و بی رشوتند
مردان خدا مانند خدا بدون چشم داشت، لطف و مهر و محبت واقعى به ديگران ارزانى ميدارند.

این چه یاری می‌کنی یبکارگیش
گوید از بهر غم و بیچارگیش
چرا بى شائبه به مردم بيگانه محبت محض ميكنند؟ چون يك همدردى و دلسوزى عميق با آنان دارتد و درد آنان رادر خود حس ميكنند. اين مطلب پايه و اساس استدلال مسيحيان براى توجيه به صليب كشيده شدن عيسى توسط جهودان است. و ميگويند عيسى براى نجات بشريت گناهان آنان را بدوش كشيد و بجاى همه مجازات را پذيرفت و بدينگونه محبت محض خود را به بشريت نشان داد.

مهربانی شد شکار شیرمرد
در جهان دارو نجوید غیر درد
اين محبت به ديگران و همدردى با ستمديدهگان بلاى جان اين شير مردان/زنان است، چرا كه مانند عيسى دراينراه دچار هزاران مصيبت ميشوند، ولى همچنان مانند دارو، بدنبال درمان بيماران هستند.

هر کجا دردی دوا آنجا رود
هر کجا پستیست آب آنجا دود
هركجا درد باشد، همانجا دارو هم هست، چنانكه آبهاى جارى بر سطح زمين بطرف پايين و پستى روان ميشوند.

موسى و شبان ٣

پس از اينكه بر اثر آخوند بازى موسى، شبان بيگناه سر به بيابان گذاشت، خداوند موسى را بسيار نكوهش كرد، و سپس براى اينكه موسى دوباره حماقت نكند، در اينجا ميگويد كه در سر موسى بفرمان حق، دانش الهى قرار داده شد! و رازهايى به او گفته شد كه نبايد از آنها سخن گفت! اينجا دو پرسش بوجود ميآيد: ١- آيا خدا از نادانى موسى خبر داشت؟ پاسخ ، "خير" ، نميتواند باشد، چراكه چيزى از خدا پنهان نيست. پس پرسش بعدى پيش ميآيد كه اگر خدا از نادانى موسى در علم خداشناسى خبر داشت و ميتوانست، توسط وحى، دانشها و آگاهيهاى لازم را در مغز موسى بگذارد، چرا اينكار را زودتر نكرد و پيش از اينكه موسى، به شبان لطمه روحى بزند، او را مطلع نساخت؟ و رندان معتقد هستند كه گفتن اسرار به آدمى مرحله پنجم و شهر پنجم عشق و عرفان عطار است و در اين مرحله خدا اسرار ناگفته را به آدمى ميدهد و موسى اين مرحله را پس از برخورد با شبان، طى ميكند! كه بعيد بنظر ميآيد كه بنده اى كه هنوز در نيمه راه است، هنوز ناقص است، بعنوان رهبر معنوى مردم و پيامبر به آنان حقنه شده و ما ترا براى وصل كردن فرستاديم به او چسبانده شود. و مولانا بسيار زيركتر و باهوشتر و آگاهتر از اين حرفهاست، و بهمين جهت، پنج بيت بعدى بشدت مشكوك است و ظاهرا توسط يهوديان به مثنوى وارد شده است، چرا كه در اين پنج بيت، نويسنده سعى دارد تا موسى را از حماقت و نادانى و نداشتن آگاهى در علم خداشناسى واقعى تطهير كرده و او را از زير سئوال بيرون بكشد. پس ميگويد كه خداوند به موسى دانشى داد كه عدم آن باعث حماقت او در برابر شبان شده بود. تصور من اينست كه اين پنج بيت وارداتيست و از مولانا نيست، چون بسيار سطحى و بيمعناست، وصله اى كه به مولاى ما نميچسبد.
بعد از آن در سر موسی حق نهفت
رازهایی گفت کان ناید بگفت
بر دل موسی سخنها ریختند
دیدن و گفتن بهم آمیختند
چند بیخود گشت و چند آمد بخود
چند پرید از ازل سوی ابد
بعد ازین گر شرح گویم ابلهیست
زانک شرح این ورای آگهیست
ور بگویم عقلها را برکند
ور نویسم بس قلمها بشکند
بيچاره مولاى ما كه بيش از يك ميليون كيلومتر سخن گفته تا مردم را آگاه سازد و در اينجا به يكباره آخوند و يا بهتر بگويم خاخام گشته و مردم را به نا آگاهى فراخوانده و حتى بشيوه جهودان تهديد كرده كه اگر رازى را افشاء كرده و بگويد، آتشى آيد بسوزاند خلق را! و عقلها را از جا ميكند و قلمها را ميشكند!
برگرديم به مثنوى:
چونک موسی این عتاب از حق شنید
در بیابان در پی چوپان دوید
پس از اينكه خداوند موسى را نكوهش كرد، موسى بدنبال شبان بطرف بيابان دوان شد.

موسى و شبان ٢

وحی آمد سوی موسی از خدا
بندهٔ ما را ز ما کردی جدا
خدا موسى را فراخواند و به او گفت، واقعا كه گل كاشتى و بنده مرا از من جدا ساختى! وحى يعنى اتصال و ارتباط ناپيدا میان آدميان و خداوند، و به سه صورت امکان‌پذیر است: ١- وحی مستقیم: گفتار الهی که هیچ واسطه‌ای میان خدا و آدمى نباشد. و اين ويژه كسانيست كه تمامى پليديها را از خود دور ساخته و جز رضاى خدا هدف ديگرى در زندگى ندارند. اين افراد بدليل نداشتن ديو و پليدى دچار مرگ و اهريمن نشده و صدها سال زندگى ميكنند و خدا از اينها دست نميكشد و عمرشان آنقدر طولانيست كه در آخر خود از خدا مرگ را ميطلبند. ٢- وحی غیرمستقیم: گفتار الهی که از پشت حجاب شنیده شود، مانند سخن گفتن خداوند با موسی به واسطۀ بته خار آتش گرفته، و يا به واسطه همين سايت كه اينك درحال خواندنى. و اين مختص كسانيست كه افراط و حرص و طمع و ظلم به ديگران را كنار گذاشته و در تلاش براى رسيدن به درگاه الهى هستند.٣- وحی غیرمستقیم به واسطه آدم خدايى و يا خاص. گفتار الهی که عزيز خدا آن را حمل نموده و به ديگرى برساند. و اين ويژه كسانيست كه در لحظاتى از صميم دل خدا را صدا زده و بقول معرف دل سوخته گان بيچاره اى هستند كه از سر درد خدايا گفته اند. و يا كسانيكه قلبا خواستار انسان شدنند ولى بدلايل گوناگون ناتوان به اينكارند.

تو برای وصل کردن آمدی
نى برای فصل کردن آمدی
خدا به موسى گفت ترا براى اين برگزيدم كه بندگان مرا به من پيوند زنى، نفرستادم كه پيوند آنان را با من ببرى!

موسى و شبان ١

مولانا در داستان موسى و شبان به مردم چگونه مناجات كردن با خدا را ياد داده و به چندين درس كليدى كه در راه يافتن راه خدا، ميبايست آموخت اشاره ميكند: ١- مناجات با خدا به زبان و آيين و رسوم و زنجير زنى و سينه زنى و امام و امامزاده و حتى پيامبر خدا، نيازمند نيست. ٢- خداشناسى در نهاد بشر قرار دارد و اگر آينه جان آدمى با تربيت غلط و دين و رسوم بربرها آلوده نگردد، رسيدن بخدا بسيار سادهتر است. ٣- هيچ كس نميتواند خدا را به آدميان بشناساند بجز خود فرد. و حتى كسانيكه بندگان خاصند و خود را پيامبر ميدانند، هم از اين فعل عاجزند، چرا كه ميشود فيل شناسى در تاريكى. ٤- ابليس با ساخت دين آدمى را از خدا و ذات و اصل خويش دور ساخت.
٥- موسى از خداشناسى چيز زيادى نمى دانست، و درنتيجه رسالت راهبريش زير سئوال است.
مناجات چوپان و حماقت موسى:

دید موسی یک شبانی را براه
کو همی‌گفت ای خدا و اى اله
موسى رهبر معنوى يهوديان، ويا كسانى كه رسالت عيسى را انكار كرده و به همين سبب لقب جهود و ياانكار كننده بر پيشانيشان نقش بسته است، روزى چوپانى را در حال نماز و نيايش بدرگاه ايزد توانا ميبيند و ميشنود كه چوپان ميگويد:

تو کجایی تا شوم من چاکرت
چارقت دوزم کنم شانه سرت
اى خداى من تو كجايى تا من خدمتت كنم، كفش برايت بدوزم، موهايت را شانه كنم.

دستكت بوسم بمالم پايكت
وقت خواب آيد بروبم جايكت
دست و پاى عزيزت را بمالم و شبها رختخوابت را برايت آماده كنم.

دفتر دوم ملكه سبا و هدهد، بلقيس

در اين بخش از دفتر دوم اشاره اى به داستان ملكه سبا و پياميست كه هدهد براى او ميآورد. اصل داستان مربوط به كتاب عطار كبير فيلسوف و دانشمند بزرگ عالم بشريت، منطق پرندگان (منطق الطير) است. داستان ملكه سبا، در قرآن بنام بلقيس و سليمان در سوره نمل آمده است. اينكه اين بخش از مولاناست، بشدت ترديد آميز است، چراكه بسيار سطحى و كم عمق است و كاملا معلوم نيست كه هدف از نوشتن اين بخش چيست و چرا مولانا اين بخش را در اينجا نوشته و هدفش چه بوده است. بهرحال اين بخش را بعنوان نمونه اى از دستبرد جنايتكارانه ادبى در اينجا مينويسم و هرگونه مسئوليت، درجهت فهم و درك و قبول و و و به عهده خوانندهگان وا ميگذارم.
رحمت صد تو بر آن بلقیس باد
که خدایش عقل صد مرده بداد
بخشايش صدباره خداوند بر آن ملكه اى باد كه خردمندتر از صد مرد بود. همين بيت هزاران فرشسنگ از افكار مولانا بدور است و افكار مرتجع و آخونديسم دوران قاجار را نشان ميدهد. مولانا بجز تقسيم آدمها به دانا و نادان، عامى و الهى، خط كش ديگرى براى قياس بين آدما نداشته و هيچگاه مخلوقات خدا را از روى ويژهگيهاى ظاهرى آنان به گروهها و دستجات گوناگون تقسيم نكرده و آنان را با هم بدين گونه مقايسه نمينمايد و اينكار فقط و فقط از بربر ها ، عوام، نادانان ، مجانين و آخوندها برميآيد و بس. مرده در اينجا يعنى مرد شجاع، مرده در تداول نوعی معرفه برای کلمه مرد، مرد معهود، شجاع ، بهادر است.

هدهدی نامه بیاورد و نشان
از سلیمان چند حرفی با بیان
هدهد يكى از پرندگان داستان منطق لطير است كه با نمايندهگان پرندگان جهان در سفر عرفانى به كوه قاف بدنبال يافتن سيمرغ و يا خدا است. ميگويد روزى هدهد از سليمان نامه و پيامى براى ملكه سبا ميآورد كه حاوى سخنانى از سليمان است. نامه بيآورد و نشان، در گذشته وقتى پيامبران و نامه رساننان پيام و نامه اى را تحويل ميدادند، ميبايستى نشانى هم از كسيكه نامه را فرستاده نشان ميدادند تا دريافت كننده مطمئن ميشد كه نامه اصل است.

لقمان حکیم ۵

در این بخش مولانا از انسان و انسانیت سخن گفته و از آدما میخواهد تا نیک بیاندیشند و در نتیجه راه سعادت و خوشبختی را بیابند. و یافتن این راه سخت و دشوار نیست، سنگلاخ نیست، پستی و بلندی ندارد و بسیار هموارتر و ساده تر از آنچه مینماید، است. چگونه؟ خوب بخورید، خوب بیآشامید، خوب بخوابید، فقط افراط نکنید، حرص نزنید، و بهیچ جانداری ظلم نکنید. بهمین راحتی.

چونک ملعون خواند ناقص را رسول
بود در تاویل نقصان عقول
این بشر خدانشناس است که یک ناقص عقل را پیامبر و رسول خود میداند. و هنگامی که یک ناقص عقل, رهبر و رسول مردم میگردد، حماقت و جهالت و ناقص عقلی و خدا ناشناسی عمومیت یافته و به دیگران هم سرایت میکند. درست همان اتفاق ننگینی که ۴۳ سال است در ایران رخ داده و هنوز جریان دارد. در تأویل نقصان عقول، یعنی عقلهای ناقص عاجز از درک و فهم و تاویل و‌پی بردن به آنچه که مقصود و منظور واقعی خداست، میباشند.

زانک ناقص‌تن بود مرحوم رحم
نیست بر مرحوم. لایق لعن و زخم
آنکه جسم و تن ناقص دارد، لایق حمایت و پشتیبانی و رحم است و نه نفرين و تمسخر و بی اعتنایی.

نقص عقلست آنکه بد رنجوریست
موجب لعنت، سزای دوریست
آنچه که موجب لعنت است و باید از آن دوری جست، کم عقلی و بیخردیست. آنکه ناقص عقل است، احمق است، دارای جهل مرکب است، آدم بشو نیست، هم لایق لعن و نفرین است و هم اینکه باید ازش دوری جست.

دفتر دوم لقمان حکیم ۳

در این قسمت مولانا به شرح دوستی شاه با لقمان پرداخته و حکایتی از آنچه که مابین ایندوست را مثال میزند. مولانا توسط این حکایت درس قدرشناسی و ارزش نهادن به داشته های آدمی را متذکر شده و به خواننده میگوید: اگر در رابطه با یکی از عزیزانتان به تلخی برخوردید، بخاطر سابقه دوستی و مهر و محبتی که زمانی بین شما بوده، از او ایراد نگیرید و برای یک دستمال قسطنطنیه(قیصریه) را به آتش نکشید. و دوستی را بهم نزنید و گذشت داشته باشید. و پا را از این فراتر نهاده و به آدما میگوید: هرچه که دارید از خدا دارید، پس بخاطر هر تلخی ناچیز و یا حتی جانگدازی که پیش میآید، بلافاصله تیر خشم خود را متوجه خدا نکرده و ناشکری آغاز نکنید.

خواجه لقمان چو لقمان را شناخت
بنده بود او را، وبا او عشق باخت
شاه عباس چون زیر دست لقمان حکیم بزرگ شده بود و او مربی و آموزگارش بود، بشدت به او علاقمند بود و لقمان را دوست داشت.

هر طعامی کآوریدندی بوی
کس سوی لقمان فرستادی ز پی
این علاقه تا آنجا بود که هربار از گوشه و کنار دنیا، برای شاه عباس تحفه و یا خوردنی نوبرانه میآوردند، شاه عباس پیش از اینکه لب به آن بزند، ابتدا لقمان را فراخوانده و آنرا به او پیشکش میکرد.

تا که لقمان دست سوی آن برد
قاصدا تا خواجه پس‌خوردش خورد
و تا لقمان اول از آن نمیخورد، شاه عباس دست به آن نمیزد و عمدا پس خواری او را کرده و بدین ترتیب بندگی لقمان را میکرد.

سؤر او خوردی و شور انگیختی
هر طعامی کو نخوردی ریختی
هر بار لقمان خوراک پیشکشی و نوبرانه را میخورد و از آن تعریف میکرد، شاه عباس با اشتیاق و علاقه آنرا میخورد و برعکس اگر لقمان از آن خوراک خوشش نمیآمد، شاه عباس هم از آن نمیخورد.

ور بخوردی بی دل و بی اشتها
این بود پیوندی بی انتها
و تازه اگر هم از آن خوراکی که لقمان خوشش نیامده بود میخورد، بدون میل و اشتها اینکار را میکرد. یک چنین پیوند عاطفی و روحی بین لقمان و شاه وجود داشت، تا جاییکه حس چشایش به حس چشایی لقمان بسته شده بود.

خربزه آورده بودند ارمغان
لیک غایب بود لقمان آنزمان
یکروز برای شاه عباس یک خربزه نوبرانه آوردند تا بخورد. و لقمان در نزدش نبود. شاه عباس طبق معمول و عادت، کسی را فرستاد تا لقمان را بیاورند.

گفت خواجه با غلامی، کآیفلان
زود رو فرزند، لقمان را بخوان
شاه عباس به یکی از غلامان گفت: فرزندم فورا برو و لقمان را بخوان. شاه پدر ملت بود، و احاد ملت صرفنظر از مقام و منزلت و رنگ و نژاد وو و فرزندان شاه محسوب میشدند.


چونکه لقمان آمد و پیشش نشست
خواجه پس بگرفت سکینی بدست
وقتی لقمان آمد و پیش شاه نشست، شاه عباس چاقوی خربزه بری را بدست گرفت. سکین یعنی کارد، چاقو. چاقوی تیز و ویژه ای که با تکنیک خاصی فقط در زنجان ایران ساخته میشد. امروزه تکنیک ساخت سکین زنجان را به ژاپن برده اند. و بنام چاقوی ژاپنی شهرت جهانی دارد. هرچند قدیمیترین سکین ایران در موزه های غربی است،

چون برید و داد او را یک برین
همچو شکر خوردش و چون انگبین
شاه عباس یک برین و یا گرچ(بزبان عوام قاچ) از خربزه برید و به لقمان داد تا بخورد. لقمان مانند باقلوا آن یک گرچ را خورد. برین یعنی پارچه ٔ کوچک و هلال داری که از خربزه و هندوانه بریده باشند. تراشه . قاش . قاچ، معنی«گرچ » که امروزه به اشتباه آنرا قاچ و یا قاش میخوانند، یعنی یک پاره و یا پارچه و قاش (قاچ)خربزه و هندوانه و غیره . گرچ بافتحه، یعنی شکاف گریبان و گرته و پیراهن را هم گویند.

از خوشی که خورد، داد او را دوم
تا رسید آن گرچها تا هفدهم
شاه که دید لقمان از خوردن آن گرچ کوچک لذت برد یکی دیگر برید و به لقمان داد و باز لقمان با لذت خورد. و همینطور تا هفده گرچ از خربزه برید و داد لقمان خورد و از لذتی که لقمان میبرد، شاه بیشتر لذت میبرد.

ماند گرچی، گفت اینرا من خورم
تا چه شیرین خربزه‌ست این بنگرم
تا اینکه یک گرچ کوچک از خربزه باقیماند، پس شاه گفت این گرچ را خودم بخورم ببینیم چقدر شیرینه!

او چنین خوش می‌خورد کز ذوق او
طبعها شد مشتهی و لقمه‌جو
شاه گفت: اینجوری که لقمان این خربزه را می خورد، میل و رغبت خوردن خربزه در آدمی بجوش میآید. مشتهی یعنی خواهان و مشتاق و آرزومند.

چون بخورد از تلخیش آتش فروخت
هم زبان کرد آبله هم حلق سوخت
شاه اولین تکه از خربزه را که خورد از تلخی و تیزی آن زبانش تاول زد و گلویش سوخت.

ساعتی بیخود شد از تلخی آن
بعد از آن گفتش که ای جان و جهان
شاه یک ساعت از تلخی خربزه در رنج بود تا اینکه مداوا کردند و وقتی حالش بهتر شد رو به لقمان کرد و گفت: ای جان و جهان من، ای عزیزم؛

نوش چون کردی تو چندین زهر را
لطف چون انگاشتی این قهر را؟
چگونه توانستی زهر به این تلخی را با لذت بخوری و این ظلم را طوری وانمود کنی تو گویی به تو لطفی شده است؟

این چه صبرست این صبوری ازچه روست؟
یا مگر پیش تو این جانت عدوست؟
این چه صبر و تحمل بزرگیست که تو داری و کلا برای چه تا این حد صبوری کردی؟ مگر از جانت سیر شدی و یا دشمن جانت شدی؟

چون نیاوردی به حیلت حجتی؟
که مرا عذریست بس کن ساعتی
چرا بهانه ای، دلیلی و یا حیله ای بکار نبردی تا به این رنجش و ظلم خاتمه و پایان دهی؟

گفت من از دست نعمت‌بخش تو
خورده‌ام چندان که از شرمم دو تو
لقمان گفت: عزیز من، تو آنقدر به من محبت کردی که من از شرم مچاله شدم، دو تا شدم.

شرمم آمد که یکی تلخ از کفت
می ننوشم، ای تو صاحب‌معرفت
شرم داشتم که از یکبار تلخی که از کف دست تو به من رسید، بنالم و شکایت کنم.

چون همه اجزام از انعام تو
رسته‌اند و غرق دانه و دام تو
تک تک سلولهای من از نعمت و لطف تو سرشار و لبریزند و من غرق در دریای نعمت تو هستم. کنایه از آدمیست که در دریای لطف و نعمت خدا غرق است و تک تک یاخته هایش از لطف او لبریز، ولی طبق معمول یا نمیداند، یا نمیبیند و یا بچیزی نمیگیرد.

گر ز یک تلخی کنم فریاد و داد
خاک صد ره بر سر اجزام باد
اگر از یکبار تلخی و اتفاق بد، شروع به لعن و نفرین و شکایت و ناشکری کنم، شایسته این هستم که تمامی خاک بیابانها و صدها راه خاکی، بر سرم بریزند و مرا زنده بگور سازند.

لذت دست شکربخشت بداشت
اندرین بطیخ تلخی کی گذاشت
لذتی که من در زندگی از دست پر فتوت و شکر بخش تو برده ام، مرا از ناشکری و شکایت از تلخی خربزه باز داشت و مانع شد. بطیخ به زبان محلی یعنی خربزه.

از محبت تلخها شیرین شود
از محبت مسها زرین شود
از محبت تو است که هر تلخی شیرین میشود و هر مسی، طلا.

نویسنده: مریم

دفتر دوم لقمان حکیم ۲

بود لقمان بنده‌شکلی خواجه‌ای
بندگی بر ظاهرش دیباچه ای
ظاهرا لقمان از خدمتگذاران شاه بود و جامه و یالباس خدمت بتن داشت.

چون رود خواجه بجای ناشناس
بر غلام خویش پوشاند لباس
شاه عباس عادت داشت که شبها با لقمان لباس مبدل بتن کرده و در شهر اصفهان میگشتند و شاه عباس بدین ترتیب از نزدیک زندگی و حال و روز مردم را میدید.

او بپوشد جامه‌های آن غلام
مر غلام خویش را سازد امام
گاهی لباس و جامه شاه عباس لباس غلامی بود درخالیکه لقمان با لباس خواجه و سرور او شبگردی می کردند.

در پیش چون بندگان در ره شود
تا نباید زو کسی آگه شود
شاه عباس با لباس غلامی در پی لقمان که لباس آقای او را بتن داشت راه میافتاد تا کسی از هویت آنها آگاه نشود.

گوید ای بنده تو رو بر صدر شین
من بگیرم کفش چون بندهٔ کهین
و وارد هر محفل و اجتماعی از مردم میشدند، لقمان چون لباس سروری بتن داشت بالای مجلس مینشست و شاه عباس در پایین مجلس و در کنار کفش کن ایستاده و مانند غلامان کفشهای لقمان را در دست میگرفت.

تو درشتی کن مرا دشنام ده
مر مرا تو هیچ توقیری منه
قرارشان هم این بود که لقمان مانند خواجه ای ستمگر، به غلام خودش درشتی و نامردمی کرده و او را مورد تحقیر و توهین قرار دهد.

ترک خدمت، خدمت تو داشتم
تا به غربت، تخم حیلت کاشتم
این ترک خدمت کردن از طرف لقمان، درواقع یک خدمتی بود که او برای شاه عباس میکرد. مصرع دوم یعنی تا در جاییکه ناآشناست و نمیدانیم در به چه پاشنه ای میگردد، دستمان را رو نکنیم و آنان را از آنچه هستیم مطلع نسازیم.

خواجگان این بندگیها کرده‌اند
تا گمان آید که ایشان بنده‌اند
مولانا میفرماید که پادشاهان و امپراتوران صفوی چنین کارهایی میکردند تا مردم بدانند که آنها خدمتگذاران آنها هستند و در واقع بنده گان خلقند.

چشم‌پر بودند و سیر از خواجگی
کارها را کرده‌اند آمادگی
این پادشاهان بزرگ چشم و دلشان از پادشاهی و مال و جاه و مقام سیر بود و مانند بربرهای تازه بدوران رسیده امروزی که هرچه بیشتر دزدی و چپاول میکنند حریص تر میشوند و در راه غارت مردم و داشتن مال و جاه، کارها و جنایاتی مرتکب میشوند که اهریمن را خانه نشین میسازد، نبودند. در کاخ بدنیا آمده بودند، در کاخ بزرگ شده بودند و در نزد کسانی مانند لقمان درس معرفت آموخته بودند و نتیجه این بود که یک امپراتوری دانش و هنر و زیبایی بدنیا هدیه دادند.

وین غلامان هوا بر عکس آن
خویشتن بنموده خواجهٔ عقل و جان
برعکس بربر ها که شرحش در بیت بالایی داده شد که پست نظر و پست طبع و گدا منشند. و با دروغ و تبلیغات ابلهانه، عوام فریبی و احمق پروری میکنند. و چشمشان از خاک بیابان هم پر نمیشود.


آید از خواجه ره افکندگی
ناید از بنده به غیر از بندگی
شاه که افتاده و متین و فروتن باشد، پایین ترها هم خدمتگذاران واقعی میشوند. ماهی از سر گنده گردد نی ز دم. فساد از بالا جامعه را منحط و تباه و نابود میکند و نه برعکس.

پس از آن عالم بدین عالم چنان
تعبیتها هست برعکس، این بدان
در میان زمین و آسمان رازهایی نهفته است که فهم و درک آنها محتاج به ژرف بینی، خرد و آگاهی و نور الهی دارد و به اینکه تمامی پیش داوریهایی که در این دنیا فرا گرفتی را کنار بگذاری و بدانی که آنچه که میبینی، ضرورتا همانی نیست که نمایان است. و شاید بطور کلی با آنچه که نشان میدهد، متفاوت باشد. درست مثل اینکه شاه عباس در لباس غلام ظاهر میشود.

خواجهٔ لقمان ازین حال نهان
بود واقف، دیده بود از وی نشان
چرا شاه عباس به لقمان این اعتماد را داشت که چنین سناریوی را به اجراء میگذاشت؟ چون او را تام و تمام میشناخت و میدانست که لقمان از خودش شاه تر و بی نیازتر و چشم و دل سیر تر است.

راز می‌دانست و خوش می‌راند خر
از برای مصلحت آن راهبر
آدمی وقتی آگاه باشد و از پشت صحنه خبر داشته باشد، سبکبال است و با خیال راحت زندگی خویش را جلو میبرد. شاه هم از روز نخست لقمان را شناخته بود و لقمان او را از اول از خود مطمئن ساخته بود.

مر ورا آزاد کردی از نخست
لیک خشنودی لقمان را بجست
با اینکه لقمان بظاهر خدمتگذار بود و شاه آقای او، با اینحال کار برعکس بود و شاه تلاش میکرد تا رضایت و خشنودی لقمان را بدست آورد،

زانک لقمان را مراد این بود تا
کس نداند سر آن شیر و فتی
بهمین خاطر هر چه لقمان میگفت عمل میکرد و با هم با لباس مبدل در بین مردم میگشتند چون درواقع این پیشنهاد لقمان بود که کسی از راز آنها خبردار نشود. شیر کنایه از شاه است و فتی لقمان.

چه عجب گر سر ز بد، پنهان کنی
این عجب که سر ز خود، پنهان کنی
مهم نیست که مردم ترا نشناسند، مهم اینست که برای خودت ناشناس نباشی و خودت را بشناسی. از اینجا ببعد برخی پند هاست که با این قسمت هماهنگی ندارد و جایشان اینجا نیست.

کار پنهان کن تو از چشمان خود
تا بود کارت سلیم از چشم بد
تا از چشم بد در امان باشی، حتی از چشمان خودت هم آنرا پنهان کن.

خویش را تسلیم کن بر دام مزد
وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد
توکل بخدا، توسل بخدا، تسلیم برضای خدا و اینکه ایمان تمام به این باشد که:«هرچه پیش آید، خوش آید» و هرچه از دوست میرسد، نیکوست، اگر همه اینها در آدمی جمع شود، و نتیجه این شود که آدمی تسلیم خوب و بد روزگار گردد و اعتقاد قلبی داشته باشد که آنچه خدا بخواهد همان میشود، آدمی بدون اینکه خود خبر داشته باشد، دیگر هیچ غم و اندوهی بدلش راه نخواهد یافت و این مزدی است که فرد بخاطر تسلیم به اراده خدا میگیرد.

می‌دهند افیون به مرد زخم‌مند
تا که پیکان از تنش بیرون کنند
به کسی که تیر خورده تریاک بسیار تلخ میدهند تا بتوانند تیر را از تنش بیرون کنند. و تسلیم به اراده خدا، گاهی بسیار دشوار و تلخ و غم انگیز است، فقط اعتقاد به این که اگر رخداد بد پیش آمده، حکم همان افیون را دارد، میتواند آدمی را قانع کند.

وقت مرگ از رنج او را می‌درند
او بدان مشغول شد جان می‌برند
در زمان جان کندن و مردن، آدمی دچار آنچنان رنج و دردی میشود که وقتی جان میدهد، خبردار نمیشود که جان از تنش بیرون رفته است.

چون بهر فکری که دل خواهی سپرد
از تو چیزی در نهان خواهند برد
اگر فکرت مشغول و متمرکز بر یک مطلبی باشد، اگر حواست نباشد، ازتو چیزی خواهند برد و تو خبردار نخواهی شد.

پس بدان مشغول شو کان بهترست
تا ز تو چیزی برد کان کهترست
پس فکرت را مشغول به مطلبی کن که اگر در این راه چیزی را از دست دادی، ارزشش را داشته باشد.

هرچه تحصیلی کنی ای معتنی
می در آید دزد از آن سو کایمنی
هرچه هم که تلاش کنی که اینگونه نباشد باز از آنجایی میخوری که فکر میکردی در امانی. آدما همیشه از جایی ضربه میخورند که فکرش را هم نمیکردند.

بار بازرگان چو در آب اوفتد
دست اندر کالهٔ بهتر زند
اگر بار کشتی بر اثر طوفان به دریا بریزد، همیشه آن باری را نجات میدهند که ارزشمند تر است.

چونک چیزی فوت خواهد شد در آب
ترک کمتر گوی و بهتر را بیاب
پس اگر کالاهای تو و یا هرچه که با توست و هرچه که داری در آب افتاد، در خطر افتاد، آنهایی را که ارزشمند ترند را نجات بده و باقی را رها کن.

بند ایمان را بطاعت گوش دار
تا ز روی حق نگردی شرمسار
اگر به خدا اعتقاد داری، پس تسلیم خواست او باش، تا بدین ترتیب شرمسار او نگردی.

چونکه نقدت را نگهداری کنی
حرص وغفلت را برد دیو دنی
وقتی اعتدال و درستی پیشه و کارت باشد، کمترین بهره ای که نصیبت خواهد شد، از بین رفتن دیو های اخلاقی حرص و تنبلی است.
نویسنده: مریم