عاشقان ایران کم نبوده و نیستند، و از سراسر دنیا، فرهیخته ترین و آگاهنرین و دانشمند ترین مردمان، شیفته ترین عاشقان ایرانند. از جمله زنده یاد بارون ویکتور روزن، دانشمند ایران شناس روسی است که کتب باستان ایران را از پارسی و پهلوی به روسی ترجمه کرده است، وی همچنین مترجم مجموعه ٔ علمی نسخ خطی پارسی است که اینک در کتابخانه دانشگاه پیتزربورگ (لنین گراد) قرار دارد. و ترجمه های پارسی خدای نامگ، گلیک و دمنگ، هزار و یک شب، و و و … از زبان مادر یعنی پارسی به بزبان روسی 1895 م . از آثار مشهور ترجمه اوست. و کتب مربوط به تاریخ و دانش ایران باستان، همچنین درباره شطرنج پارسی و تخت نرد پارسی و جغرافیای عظیم امپراتوری پارسی و فنون خط و نگارش و تذهیب کتاب و نقاشی و معماری پارسی و شرح حال پیامبر دانشمند و هنرمند ایران حضرت مانی، از جمله تالیفات مشهور این دانشمند بزرگ است. رجوع به ایران در زمان ساسانیان شود.
بارون ویکتور رومانویچ روزن (Rosen Baron Victor Romanovich ) متولد 1849 در جمهوری استونی. وی در زادگاهش زبان پارسی و آلمانی را فرا گرفت و سپس از دانشگاه پیتزربورگ در رشته زبان پارسی فارغ‌التحصیل شد .از سال 1870در دانشگاه لایپزیک آلمان زیر نظر "هاینریش لبرشت فلایشر /Fleisher" به مطالعه وتحقیق در باره تاریخ، فرهنگ و زبان پارسی پرداخت ودر 1872به اخذ درجه دکتری نائل آمد. سپس به پیترزبورگ باز‌گشت وبه تدریس زبان پارسی در دانشگاه آنجا اشتغال ورزید ودر سال 1879 به عضویت آکادمی سلطنتی علوم سن پیترزبورگ برگزیده شد. وی درسال 1885 استاد ورئیس بخش شرق‌شناسی انجمن سلطنتی باستان شناسی ایران گردید و درسال 1886نخستین نشریه مطالعات شرقی انجمن شرق شناسی را به زبان روسی منتشر ساخت. از 1893تا 1902 استاد دانشکده زبان پارسی در دانشگاه سن پیترزبورگ بود و سرانجام در 23ژانویه 1908 در پیترزبورگ در گذشت. یکی دیگر از اقدامات ویکتور روزن این ایران شناس بزرگ، این بوده که اهتمام خاصی در جمع‌آوری نسخ خطی آثار مربوط به پیامبر راستین ایران، حضرت مانی داشته واین کتابها که از نظر تاریخی ارزش بسیاری دارند فعلا در آکادمی علوم دانشگاه سن‌پیترزبورگ روسیه نگهداری می‌شوند.
در باره ویکتور روزن نوشته اند که این دانشمند ایران شناس و عاشق ایران، اولین شخصیت مهم از دانشمندان بزرگ روسی است که در باره آیین حضرت مانی بررسی عمیقی کرده است .ایشان درزمانی که مشغول فهرست‌نگاری کتب خطی پارسی موسسه زبان پارسی وزارت خارجه روسیه درسالهای1876تا 1886 بودند برای نخستین بار این آئین را مورد توجه قرارداد. در اینجا چهار نسخه خطی وجود داشت دونسخه مربوط به آئین حضرت مانی ودونسخه مربوط به آئین زرتشت ودر این بررسی تنها میرزا کاظم‌بگ از روسیه وکنت گوبینو از فرانسه پیش از او به مسئله مشابهی با آن پرداخته بودند. ویکتور روزن توانست توضیحات کامل‌تری نسبت به این کتابها ودیگر نسخ خطی خودش در فهرست خود بیافزاید.
واما مدارک منتشر نشده روزن که بعد از مرگ او باقی مانده ودر شعبه مطالعات زبان و تاریخ و فرهنگ پارسی انیستیتوی مطالعات خاوری آکادمی علوم روسیه موجود بوده بطور خلاصه این‌هاست که از گزارش اشخاص مذکور در زیر فراهم شده بودند 1- نامه پروفسور اولدنبورگ (Oldenbourg)به روزن درخصوص آیین مانوی 2- گزارش ولادی میر ا‌یوانویچ ایگناتیف. یکی از شاگردان روزن در دانشگاه و دیپلومات روسی که در تهران و عشق آباد وبخارا کار کرده بود .3- گزارش یو‌باتی یوشکوف(Yu Batyushkov)متخصص زبان پارسی و دیپلومات روسی که از سال 1893تا 1899 در تهران مشغول انجام وظیفه بوده است 4- سباستیان ووآرو یک زرتشتی تبعه فرانسه که مجموعا یازده مدرک ونسخ خطی است باین شرح 1- مکاتبات تومانسکی به روزن مورخ 1892تا1899 . 2-مکاتبات ادوارد براون با روزن حاوی 73 نامه از تاریخ 1889تا1902. 3- نامه‌های ایگناتیف به روزن شامل سه نامه .4-گزارش‌های باتیوشکوف به روزن سه گزارش .5-نامه سبستیان ووآرو فرانسوی درباره جامعه زرتشتیان فرانسه در آن دوران .6- مکاتبه ابراهیم جورج خیرالله که با معرفی ادوارد براون با روزن آشنا شده بود.7- گزارش‌های رسمی دیپلومات‌های روسی در ایران از 1855تا 1879. 8- گزارش سر‌کنسول روسیه در آدرنه درباره اقامت مانوییان در آدرنه و وقایعی که خودش شاهد بوده است .9- نسخ خطی کتب ورسالات پنج جلد. الف لوح سامسون .ب - فصلی از کتاب "نامهای خدایان باستان ایران" نوشته سید علی محمد باب .ج- ادعیه. د- لوح جواد سه صفحه به زبان پارسی. ه- تاریخ حاجی محمدرضا اصفهانی که در عشق‌آباد بدست مخالفین آیین مانی، توسط جحودان،کشته شده بود.
.10-دونامه بزبان پارسی که بدستان یهودیان افتاده بود، در باره وضعیت مانوییان .11-نامه میرزا ابوالفضل گلپایگانی به روزن درباره "عبدالبها"پسر بزرگ بهاالله .این مدارک هم بوسیله "یولی یونسیان" وهم به وسیله ادوارد براون با شرح وتوصیف منتشر شده‌اند.(6) هوشنگ اتحاد در شرح حال بارتولد ایران شناس معروف روسی درباره روزن عبارتی دارد که باهم می‌خوانیم. ایشان نوشته‌اند که راهنمای واقعی بار تولد، ویکتور رمانوویچ روزن دانشمند ایران‌شناس بود. با اینکه اسلاف روزن فرانسوی بودند او میهن‌پرست روسی پرشوری بود که به آینده درخشان ایران و روسیه ایمان داشت وبا عشق وحرارتی سرشار به تعلیم ایران شناسان جوان می‌پرداخت. او مردی بود هنرمند، مستعد وجدی که ایران شناسان جوان ومبتدی را به سوی خود جذب می‌کرد.
نگاهی به آثار مهم بارون ویکتور روزن:1- گزیده دیوان بزرگترین شاعر وعارف ایرانی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (ترجمه وشرح)چاپ 1838. 2-تاریخ ایران باستان (ویرایش باهمکاری)چاپ 1879-1901. 3- فهرست‌های الفبایی نسخ خطی پارسی، کتابخانه سلطنتی دانشگاه پتروگراد (با همکاری) چاپ دانشگاه پتروگراد 1886. 4- نسخ خطی پارسی انستیتوی زبان‌های باستان پارسی چاپ آکادمی سلطنتی علوم سن پیترزبورگ .5- اطلس امپراتوری ایران تا قرن 18 درباره ملاحظات سفری علمی به جغرافیایی عظیم امپراتوری ایران و سرزمین‌های سواحل جنوبی دریای خزر درسالهای 1860-1861.(مقدمه)چاپ 1895 پیترزبورگ.6- کتب متعدد پیرامون کتاب پارسی "خدای نامه" چاپ 1921 پیترزبورگ.7-سفرنامه سعدی شیرازی به سرزمین اسلاو ها که امروزه آنرا جعل کرده و بنام سفر ابن‌فضلان معرفی میکنند (مقدمه)1903 .8- فهرست فنون نگارش و خط و تذهیب پارسی از باستان تا زمان او که اینک در آکادمی پیترزبورگ در چهار جلد 1877-1891موجود است. برگرفته از مقاله ای در اینترنت.
