تغییرات فیبروسیست پستانی یا بیماری فیبروسیست پستانی حالتی از بافت پستان است که حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد از زنان را تحت‌تأثیرخود قرارمی‌دهد. این بیماری توسط برآمدگی‌های غیرسرطانی، که گاهی‌اوقات می‌تواند باعث ناراحتی شود و اغلب به صورت دوره‌ای در ارتباط با تاثیرات هورمونی از چرخه قاعدگی است، مشخص میشود. نام‌های قدیمی‌تر این عارضه شامل ورم پستان مزمن کیستیک ( chronic cystic mastitis) و دیسپلازی پستانی ( mammary dysplasia) می‌تواند باشد.
از آنجا که یک اختلال بسیار معمول است، برخی از مولفین استدلال کرده‌اند که نباید آن را «بیماری» نامید، در حالی که دیگران احساس می‌کنند که معیارهای یک بیماری را دارد. البته این بیماری فرمی کلاسیک از ورم پستان (التهاب پستان) نمی‌باشد.
بیشتر زنان دارای تغییرات فیبروسیست و دارای هیچ علائمی نیازی به درمان ندارند، اما پیگیری نزدیک ممکن است توصیه شود. بیماری فیبروکیستیک پستان در خانم‌ها بسیار شایع است. ۳۰% الی ۴۰% خانم‌ها از سنین بلوغ تا ۵۰ سالگی دچار این عارضه می‌شوند. از آنجایی که این بیماری بسیار شایع است، دیگر به عنوان بیماری در نظر گرفته نمی‌شود و معمولاً نگرانی از بابت آن وجود ندارد. این بیماری غالباً پس از یائسگی برطرف میشود (مگر این که هورمون درمانی با استروژن انجام گیرد)
بیماری تغییرات فیبروسیست پستانی با بافت لیف-مانند و ناصاف در پستان مشخص میشود. این توده‌ها نرم و با لبه‌های صاف هستند و معمولاً به‌صورت آزاد با توجه به سازه‌های مجاور درحال‌حرکت هستند. برجستگی‌ها گاهی اوقات می‌تواند با بی‌نظمی در پستان که با شرایط همراه است، پنهان شود. برآمدگی‌ها اغلب در قسمت فوقانی، بخش بیرونی پستان (نزدیکترین به زیر بغل) هویدا می‌شوند. زنان دارای تغییرات فیبروسیست ممکن است درد در پستان خود را به صورت مداوم یا متناوب تجربه کنند. پستان‌ها و نوک پستان‌ها ممکن است در طول این حالت خارش‌دار باشند.
نشانه‌ها با روند تناوبی نزدیک به چرخه قاعدگی گره خورده‌اند. این نشانه‌ها قبل از هر دوره تمایل به اوج گرفتن می‌کنند و پس از آن کاهش می‌یابند. پستان ممکن است احساس کامل‌بودن و متورم شدن را در هنگاک اوج داشته باشد. هیچ عوارض و عواقبی مرتبط به شیردهی در این بیماری کشف‌نشده‌است. درد در کل پستان، خصوصاً درست قبل از شروع عادت ماهانه وجود دارد. توده‌ها معمولاً در هر دو پستان وجود دارند. ممکن است تنها یک توده وجود داشته باشد، اما معمولاً چندین توده وجود دارد. این توده‌ها غالباً قبل از عادت ماهانه بزرگ می‌شوند و بعد از آن کوچک می‌شوند.
علت
بروز این عارضه ناشناخته است، اما بروز آن احتمالاً به استروژن و دیگر هورمونهای تولید شده توسط تخمدان‌ها مربوط است.
پیشگیری
بهتر است سیگار نکشید و از نوشیدنی‌های کافئین دار (مثل چای و قهوه) پرهیز کنید. پس از تشخیص، پستان‌ها باید هر ماهه توسط خود فرد از نظر به وجود آمدن توده‌های جدیدتر یا تغییر درتوده‌های قبلی بررسی شوند. در صورت بروز هرگونه تغییری به پزشک باید اطلاع داده شود. اگر بیش از ۴۰ سال دارید، ماموگرافی به طور منظم انجام شود.
عواقب مورد انتظار:
توده‌های پستانی مرتباً ظاهر و پس از مدتی برطرف می‌شوند. البته بعضی از توده‌ها از بین نمی‌روند و به طور دایمی باقی خواهند ماند. این توده‌ها سلامتی را به خطر نمی‌اندازند. گاهی می‌توان بعضی از کیست‌ها را با سوزن تخلیه کرد، که نهایتاً باعث میشود توده از بین برود. اگر توده پس از تخلیه کردن، به طور کامل از بین نرود، احتمال دارد سرطانی باشد و باید از آن نمونه گرفته شود و تحت بررسی میکروسکوپی قرار گیرد. عوارض احتمالی ندرتاً اتفاق می‌افتد که بعضی از توده‌ها ظاهراً خوش خیم به نظر می‌رسند اما در واقع سرطانی هستند. بنابراین برای رد سرطان غالباً لازم میشود بررسی‌های تشخیصی انجام گیرند. درمان این عارضه درمان قطعی ندارد، ولی با رعایت رژیم غذایی، مصرف منظم ویتامین ای علایم آن کم میشود. گاهی از اوقات مصرف داروهای ضد التهاب مثل ژلوفن لازم میشود. امکان دارد گذاشتن کمپرس سرد روی توده‌ها برای تخفیف درد کمک کننده باشد. هم در روز و هم در شب باید از یک سینه بند مناسب استفاده شود.
بررسی‌های تشخیصی
عبارتند از ماموگرافی، سونوگرافی (برای افتراق ضایعات کیستیک از ضایعات توپر مفید است)، و نیز اقدامات تشخیصی مثل نمونه برداری یا تخلیه کیست - پستان‌ها باید درست بعد یا به هنگام شروع عادت ماهانه هر ماهه توسط خود فرد معاینه شوند. در صورت بروز هرگونه تغییری در توده‌هایی که قبلاً تشخیص داده شده‌اند، به پزشک خود مراجعه کنید. - سالانه حداقل یک بار برای معاینه پستان یا سایر بررسی‌ها به پزشک خود مراجعه نمایید. اگر سابقه سرطان در خانواده شما وجود دارد، امکان دارد نیاز به انجام معاینات به فواصل کمتر باشد. - - گاهی توصیه میشود تومورهای خوش خیم یا ضایعات محتوی چربی نکروز شده در آورده شوند. رژیم غذایی از نوشیدنی‌هایی که حاوی کافئین هستند (قهوه، چای، و برخی نوشیدنی‌های دیگر) پرهیز کنید. از خوردن غذاهای چرب و سرخ کردنی خودداری کنید. نمک رژیم غذایی نیز باید کم شود. کاکائو و شکلات مصرف نکنید.
مقاله زیر تحت نام دو تن از خانم دکتر‌های ایرانی نوشته شده است. من از صحت و چگونگی درستی آن خبر ندارم، همچین آنچه که در مقاله آمده از طرف منابع معتبر تأیید شده نیست، ولی از آنجا که خواندن هیچ ضرری ندارد، و حتی خالی از لطف نیست، این مقاله در اینجا قرار داده میشود.
فیبروكیستیك پستان؛ علائم،علل ایجاد، راههای درمان
این بیماری عارضه ایست كه معمولا در پستان ۲۰تا۴۰درصد زنانی كه قاعدگی در آنها رخ می دهد به وجود می آید وجه مشخصه بیماری فیبروكیستیك پستان توده‌های متعدد خوش خیمی است كه اندازه آنها طی یك ماه تغییر نموده و معمولا پیش از قاعدگی با درد و حساس شدن پستان همراه است این بیماری از علائم خوش خیم سندرم پیش از قاعدگی می باشد و به عنوان عامل خطرزا برای ابتلا به سرطان پستان به شمار می رود البته اهمیت آن در این زمینه به اندازه سابقه فامیلی،شروع زود هنگام قاعدگی و عدم بارداری یا بارداری دیررس نمی باشد.
علائم ونشانه‌های معمول:
توده‌های چندتایی و معمولا در هر دو پستان(ممكن است توده تكی نیز دیده شود اما توده‌های چندتایی معمول تر هستند)؛
هنگام معاینه توده‌ها در اثر فشار مقاوم بوده اما ممكن است حساسیت نشان دهند.
معمولا توده‌ها قبل از دوره قاعدگی بزرگ شده و پس از آن كوچك می شوند.
توده هااز لحاظ اندازه متفاوت هستند.توده‌های بزرگتر و نزدیك سطح براحتی در ضمن معاینه در داخل پستان حركت می كنند،حال آنكه توده هائی كه درعمق پستان قرار دارند ممكن است به راحتی از توده‌های سرطانی قابل افتراق نباشند.
حساسیت و درد منتشر پستان؛
ترشحات نوك پستان؛
درصورت بروز هرنوع توده در پستان به پزشك مراجعه نمایید.با وجود آنكه درد،تغییرات دوره ای،اندازه،حركت زیاد،و توده‌های چندتائی نشانه‌های از بیماری فیبروكیستیك پستان می باشند،این معیارهای بالینی به طور قطعی موجب تشخیص افتراقی این بیماری از سرطان پستان نمی گردند.روش‌های غیرتهاجمی از جمله روش اولتراسوند(سونوگرافی)به تشخیص نهایی كمك نموده اما تشخیص قطعی به نتیجه نمونه برداری از توده(بیوپسی)بستگی دارد.
علل ایجاد:
افزایش نسبت استروژن به پروژسترون: استروژن بیش از اندازه مسئول تعداد زیادی از بیماری‌های زنان از جمله بیماری فیبروكیستیك پستان می باشد.
كمبود ویتامین ب: تئوری مستحكمی كه برای اولین بار در دهه ۱۹۴۰ توسط دكتر مورتون بیسكایند مطرح شد بیانگر آن است كه كمبود ویتامین بی‌سبب كاهش سم زدایی و ترشح استروژن توسط كبد می شود و این فرایند باعث افزایش بیش از اندازه استروژن در صفرا می گردد.
افزایش میزان سایر هورمون ها(به عنوان پرولاكتین): استروژن‌های با منشاء داخلی و یا مصرف استروژن هایی كه از طریق قرص‌های جلوگیری از حاملگی یا پرمارین وارد بدن می شوند،باعث افزایش ترشح پرولاكتین از غده هیپوفیز می گردند.در زنان مبتلا به بیماری فیبروكیستیك پستان،معمولا میزان پروكلاتین افزایش یافته اما این افزایش به حدی نیست كه منجر به بروز قاعدگی (آمنوره)گردد.
رژیم غذایی پرچربی: به خصوص چربیهای اشباع باعث افزایش قابل توجه استروژن‌های با می گردند.
استروژن‌های محیطی در غذا: محیط زیست به میزان وسیعی توسط گروهی از تركیبات به نام هیدروكربن‌های هالوژنه آلوده گشته است.از جمله این مواد می توان به آفت كش‌های سمی شامل د.د.ت،د.د.ای،پ.ث.ب،دیلدرین و كلرادین اشاره كرد.این مواد شیمیایی در سلول‌های چربی ذخیره شده و عمل استروژن را در بدن تقلید می كنند.به نظر می رسد آنها عامل اصلی در رشد افزایش شیوع مشكلات وابسته به استروژن از جمله بیماری فیبروكیستیك پستان می باشند.
كافئین و سایر گزانین ها: مطالعات جمعیتی،شواهد تجربی و ارزیابی‌های بالینی حاكی از ارتباط قوی میان مصرف كافئین و بیماری فیبروكیستیك پستان می باشند:
كافئین،تئوفیلین و تئوبرومین از خانواده تركیبات متیل گزانتین‌ها هستند این تركیبات باعث افزایش میزان بافت فیبری و مایع كیست در بافت پستان در بیماری فیبروكیستیك پستان می گردند.
چای،قهوه،كولا،شكلات و داروهای حاوی كافئین منابعی از متیل گزانتین‌ها می باشند.
قند: مصرف زیاد مواد قندی متابولیسم استروژن را مختل كرده و با افزایش میزان استروژن همراه است.بروز سندروم پیش از قاعدگی و بیماری فیبروكیستیك پستان در زنانی كه در رژیم غذایی خود مواد قندی زیادی مصرف می كنند بیشتر است.
رژیم غذایی با فیبر كم: زنانی كه كمتر از سه بار در هفته تحرك روده‌ای دارند نسبت به زنانی كه حداقل یك بار در روز تحرك روده‌ای دارند ۴.۵ برابر بیشتر به بیماری فیبروكیستیك پستان مبتلا می شوند.این احتمالا به علت عملكرد فلور باكتری‌های غیردوست در روده بزرگ است كه قادر به تبدیل استروئیدهای دفع شده به مشتقات سمی یا جذب مجدد این استروئیدهای دفع شده می باشند.
كم كاری تیروئید و یا كمبود ید:
نبود ید سلول‌های پستان را نسبت به استروژن بسیار حساس تر نموده و این امر مجاری پستان را به تولید كیست‌های كوچك و مدتی بعد فیبروز(سخت شدن بافت‌ها در اثر جایگزینی فیبرین،عملی شبیه آثار ماندگار ناشی از زخم)سوق می دهد.
درمان جایگزینی با هورمونهای تیروئیدی در بیمارانی كه عملكرد كاهش یافته و حتی طبیعی تیروئید دارند باعث كاهش درد پستان،میزان سرمی پروكلاتین و گره های(ندول)پستان شده است.
كمبود آزمایشگاهی ید در موش‌های صحرایی منجر به ایجاد تغییراتی بسیار مشابه با بیماری فیبروكیستیك پستان می گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا:
رژیم غذایی تقویت كننده بیماری: توانایی كبد در سم زدایی و حذف استروژن به طور مستقیم به كیفیت غذایی كه به طور معمول استفاده می شود مرتبط می باشد.رژیم غذایی كه برپایه محصولات حیوانی،غذاهای فرآوری شده میزان مصرف كم سبزیجات تازه ،حبوبات،میوه ها،آجیل،دانه ها،غلات كامل و ماهی‌های آب سرد باشد در نتیجه دارای میزان پایینی از عواملی مانند ویتامین‌های بی،فیبر، ویتامین ا وِ و اسیدهای چرب ضروری كه منجر به دفع استروژن از بدن می شوند خواهد بود. این رژیم غذایی حاوی عوامل افزاینده استروژن از جمله قندها،چربیهای اشباع و استروژن از جمله استروژن‌های از باقیمانده‌های آفت كش‌ها در مواد غذایی و هورمونهای محرك رشد در حیوانات می باشد.
استفاده از داروهای خوراكی جلوگیری از حاملگی؛
استفاده از كافئین و سایر متیل گزانتین ها؛
یبوست؛
عملكرد تیروئیدی ضعیف؛
اقدامات پیشگیری كننده:
یك مكمل موثر حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی شامل ۴۰۰ میكرو گرم اسیدفولیك،۴۰۰ میكرو گرم ویتامین ب۱۲ و ۵۰- ۱۰۰ میكروگرم ویتامینب۶ مصرف كنید.(همیشه مصرف اسیدفولیك بایستی با مصرف ویتامینب۱۲ همراه بوده تا اسید فولیك باعث پوشاندن علائم فقر ویتامین ب۱۲ نگردد). یك فرآورده روزانه چندگانه حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی شناخته شده می تواند بنیادی برای پی ریزی برنامه پیشرفت سلامت فردی باشد.
رژیم غذایی مغذی حاوی فیبر زیاد سرشار از غلات كامل و مواد طبیعی كامل كه ترجیحا فرآوری نشده باشد به خصوص غذاهای گیاهی (میوه،سبزیجات،حبوبات بخصوص سویا،دانه‌ها و آجیل) و ماهی‌های آب سرد مصرف نموده و از محصولات حیوانی كمتری استفاده كنید.
اگر از قرص‌های جلوگیری از حاملگی استفاده می كنید،روش‌های جلوگیری از بارداری خود را تغییر دهید.
استفاده از چای،قهوه،كولا،شكلات و داروهای حاوی كافئین را محدود كنید.
نتایج مورد انتظار:
كاهش علائم و نشانه‌ها در مدت ۶ماه؛
درمان:رژیم غذایی
رژیم غذایی بایستی به صورت گیاه خواری و حاوی میزان زیادی فیبر بوده و بر لزوم غذاهای غنی از فیبر فرآوری نشده مانند غلات كامل،حبوبات،سبزیجات،میوه ها،دانه ها،و آجیل تاكید شود.
از مصرف تمامی متیل گزانتین ها(چای،قهوه،كولا،شكلات و داروهای حاوی كافئین)تا زمان بهبود علائم خودداری شود؛سپس می توان در مقادیر كم این مواد را مصرف نمود.
از مصرف محصولات حیوانی حاوی استروژن از جمله گوشت حیواناتی كه با استفاده از هورمونهای رشد پرورش یافته اند خودداری كنید.
غذاهای حاوی سویا مانند سویا برگر،شیرسویا،آجیل سویا و غیره را به عنوان منبع غنی پروتئین و فیتواستروژن‌ها در رژیم غذایی خود جایگزین كنید.از آنجا كه اثر فیتواستروژن‌ها تنها۲% اثر استروژن‌های انسانی است به آنها آنتی استروژن (ضداستروژن)نیز گفته می شود.با توجه به اینكه فیتواستروژن‌ها قابلیت اتصال به گیرنده‌های استروژنی را دارند، با اتصال به این گیرنده‌ها از اتصال استروژن جلوگیری نموده و در نتیجه اثرات آنها را كاهش می دهند.
روزانه حداقل ۲لیتر آب بنوشید.
مكمل ها:
مكمل قوی حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی (همانگونه كه در اقدامات پیش گیرنده بدان اشاره شد).
عوامل چربی سوز: این مواد از طریق تداخل در متابولیسم چربی باعث افزایش دفع یا كاهش ذخیره سازی چربی و صفرا در كبد شده و منجر به بهبود عملكرد كبدی می گردند. استروژن‌ها از طریق صفرا از بدن دفع می شوند:
دوز مصرفی:كولین روزانه به میزان ۵۰۰-۱۰۰۰میلی گرم؛متیونین روزانه به میزان ۵۰۰-۱۰۰۰میلی گرم؛
ویتامین ب۶:كبد برای سم زدایی استروژن از طریق پیوند(كانژوگه شدن)با اسید گلوكورونیك و ترشح آن در صفرا نیازمند ویتامین ب۶(به همراه اسید فولیك و سایر ویتامین‌های گروه ب در فرمول مكمل چندگانه و در رژیم غذایی همانگونه كه قبلا به آن اشاره شد)می باشد:
از اوایل سال ۱۹۷۰ ویتامین ب۶ در درمان مشكلات دوره‌ای خانم ها(سیكل قاعدگی)استفاده شده است.حداقل ۱۲ مطالعه بالینی دوسویه كور با استفاده از دارونما به عنوان كنترل،اثرات مثبت مكمل‌های بی‌در بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی از جمله بیماری فیبروكیستیك پستان را نشان داده اند.
دوز مصرفی:۲۵-۵۰ میلی گرم سه بار در روز؛
ویتامینِ: ویتامینِ با عادی كردن میزان هورمون در بیماران مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی و بیماری فیبروكیستیك پستان،باعث بهبود بسیاری از علائم این بیماری‌ها شده است.
همانگونه كه ویتامین س نواحی محلول در آب بدن را حفاظت می نماید،ویتامینِ آنتی اكسیدان اولیه در قسمت‌های محلول در چربی مانند غشاهای سلولی و مولكول‌های چربی چون كلسترول می باشد.
ویتامینِ همچنین به میزان زیادی هر دو نوع دفاع سیستم ایمنی بدن را تقویت می كند:غیر اختصاصی یا ایمنی با واسطه سلولی و اختصاصی یا ایمنی هومورال .ایمنی با واسطه سلولی اولین روش حفاظتی در برابر سرطان می باشد.
دوز مصرفی:روزانه ۴۰۰-۸۰۰آی یو؛
ویتامین س:آنتی اكسیدان ضروری تمامی قسمت‌های بدن كه از آب تشكیل شده اند می باشد. ویتامین س باعث تقویت و حفظ پیوستگی طبیعی سلول‌های اپیتلیال شده، عملكرد ایمنی را افزایش داده و مانع از تشكیل مواد سرطان زا می گردد.
ویتامین س باعث احیاء مجدد ویتامینِ پس از انجام عملكرد آنتی اكسیدانی می گردد.
دوز مصرفی:۵۰۰میلی گرم سه بار در روز؛
بتاكاروتن: از آنجا كه این ماده در بدن به ویتامین ا تبدیل می شود پیش ویتامینا نیز نامیده می شود. بتاكاروتن آنتی اكسیدان قوی و ضروری جهت سلامت سلول‌های اپیتلیال می باشد.رابطه قوی و معكوسی میان میزان سرمی بتاكاروتن و سرطان وجود دارد مطالعات نشان دهنده آن است كه هر چه میزان بتاكاروتن دریافتی بیشتر باشد،خطر ابتلا به سرطان كمتر است.
دوز مصرفی: ۵۰۰میلی گرم سه بار در روز؛
ید(كازئینات یا ید مایع ):سلول‌های پستان كه ید كافی دریافت ننمایند به تحریكات استروژنی حساس تر می باشند.كمبود ید منجر به ایجاد كیست‌های كوچك در مجاری پستان و پس از آن ایجاد بافت فیبروتیك به شكل توده می گردد:
در مطالعات بالینی استفاده از ید در ۷۰%بیماران مبتلا به بیماری فیبروكیستیك پستان منجر به اثر درمانی موثر گردیده است.
مصرف ید با عوارض جانبی زیادی همراه بود(تغییر عملكرد تیروئید در۴%موارد؛مسمومیت ید با علائم آبریزش بینی،ضعف،افزایش بزاق و تنفس بدبو در۳%موارد و آكنه در۱۵%موارد).
مهمترین عارضه جانبی افزایش كوتاه مدت درد پستان بود كه از آنجا كه با نرم شدن پستان و از بین رفتن بافت فیبری مرتبط بود به عنوان نشانه مثبت تلقی شد.
دوز مصرفی:روزانه ۷۰-۹۰ میكرو گرم بر كیلوگرم ید(كازئینات یا یدمایع)،سایر اشكال ید روزانه ۵۰۰ میكروگرم؛
روی: روی برای عملكرد مناسب بسیاری از هورمونهای بدن از جمله هورمونهای جنسی مورد نیازاست. میزان پایین روی منجر به افزایش ترشح و پرولاكتین و میزان بالای روی منجر به مهار ترشح آن می گردد.اغلب در زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی میزان روی پایین است:
دوز مصرفی:روزانه ۱۵-۳۰میلی گرم؛
درمان گیاهی:
دانه كتان: دانه كتان باعث ایجاد سیكل قاعدگی سالم شده و بسیاری از بیماری هایی را كه با عدم تعادل هورمونی مرتبط است بهبود بخشیده و منجر به حفاظت در برابر سرطان می گردد:
دانه كتان حاوی گروهیاز فیتواستروژن‌ها به نام لیگنان‌ها می باشد. فیتواستروژن‌ها دارای آثار ضعیف استروژنی و آنتی استروژنی هستند.این مواد تخمك گذاری را بهبود بخشیده و نیمه دوم دوره قاعدگی كه پروژسترون در این زمان هورمون غالب است را طولانی تر نموده و در نتیجه به حفظ تعادل هورمونی كمك می نمایند.
فیبر دانه كتان كه حاوی میزان لیگنان می باشد مقاومت به انسولین را كاهش می دهد این امر باعث كاهش استروژن در دسترس می گردد.
روغن دانه كتان: اغلب زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی مبتلا به كمبود ویتامین ب۶ منیزیم و روی كه مواد ضروری متابولیسم اسیدهای چرب ضروری منجر به طبیعی شدن متابولیسم اسیدهای چرب می شود.روغن دانه كتان غنی‌ترین منبع طبیعی اسیدهای چرب ضروری است.
دوز مصرفی:روزانه ۲ قاشق غذاخوری دانه كتان و۱ قاشق غذاخوری روغن كتان.هردو به شدت فاسدشدنی بوده و بایستی در شیشه‌های مات در یخچال نگهداری شده و هرگز تحت حرارت قرار نگیرند.
لاكتوباسیلوس اسیدوفیلوس: لاكتوباسیل‌ها باكتری‌های دوست با اثرات مفید بسیاری بوده و در روده سالم وجود دارند.آنها جایگزین باكتری‌های غیردوست از جمله باكتری هایی كه استروژن را به شكل قابل بازجذب تبدیل می كنند می شوند.
دوز مصرفی:روزانه ۱-۲میلیون ارگانیسم زنده؛
منبع: بیماری‌های زنان و درمان‌های طبیعی ( تالیف: دكتر ناهید خورشیدی و دكتر مریم حمزه لو مقدم)