فروردین ۳۱، ۱۳۹۳

۱۱۰ فرمان عبید زاکانی


۱-‌ای عزیزان عمر غنیمت شمرید.
۲- وقت از دست مدهید.
۳- عیش امروز به فردا میندازید.
۴- روز نیك به روز بد مدهید.
۵- پادشاهی را نعمت و غنیمت و تندرستی و ایمنی دانید.
۶- حاضر وقت باشید كه عمر دوباره نخواهد بود.
۷- هر كس كه پایه و نسبت خود را فراموش كند به یادش میارید.
۸- بر خودپسندان سلام مدهید.
۹- زمان ناخوشی را به حساب عمر مشمرید.
۱۰- مردم خوش‌باش و سبك‌روح و كریم‌نهاد و قلندر‌مزاج را از ما درود دهید.
۱۱- طمع از خیر كسان ببرید تا به ریش مردم توانید خندید.
۱۲- گِرد در پادشاهان مگردید و عطای ایشان به لقای دربانان ایشان بخشید.
۱۳- جان فدای یاران موافق كنید.
۱۴- بركت عمر و روشنایی چشم و فرح دل در مشاهده نیكوان دانید.
۱۵- ابرو درهم كشیدگان و گره در پیشانی آوردگان و سخن‌های به جِد گویان و ترش رویان و كج مزاجان و بخیلان و دروغ‌گویان و بد ادبان را لعنت كنید.
۱۶- خواجگان و بزرگان بی‌مروت را به ریش تیزید۱



۱۷- تا توانید سخن حق مگویید تا بر دل‌ها گران مشوید و مردم بی‌سبب از شما نرنجند.
۱۸- مسخرگی و قوادی و دف‌زنی و غمازی و گواهی به دروغ دادن و دین به دنیا فروختن و كفرانِ نعمت پیشه سازید تا پیش بزرگان عزیز باشید و از عمر برخوردار گردید.
۱۹- سخن شیخان باور مكنید تا گمراه نشوید و به دوزخ نروید.
۲۰- دست ارادت در دامن رندان پاكباز زنید تا رستگار شوید.
۲۱- از همسایگی زاهدان دوری جویید تا به كام دل توانید زیست.
۲۲- در كوچه‌ای كه مناره باشد وثاق مگیرید تا از دردسر مؤذنان بد آواز ایمن باشید.
۲۳- بنگیان را به لوت و حلوا دریابید.
۲۴- مستان را دست گیرید.
۲۵- چندان كه حیات باقیست از حساب میراث خوارگان خود را خوش دارید.
۲۶- مجردی و قلندری را مایه شادمانی و اصلِ زندگانی دانید.
۲۷- خود را از بند نام و ننگ برهانید تا آزاد توانید زیست.
۲۸- در دام زنان میفتید، خاصه بیوگان كرّه‌دار.
۲۹- از بهر جماع سرد حلال عیش بر خویش حرام مكنید.
۳۰- دخترِ فقیهان و شیخان و قاضیان و عوانان مخواهید. و اگر بی‌اختیار پیوندی با آن جماعت اتفاق افتاد، عروس را به كون‌سو برید تا گوهرِ بد به كار نیاورد و فرزندان گدا و سالوس و مُزَوِر و پدر و مادر آزار از ایشان در وجود نیاید.
۳۱- دختر خطیب در نكاح میاورید تا ناگاه خركره نزاید.
۳۲- از تنعم دایگان و حكمت قابله و حكومت حامله و كلكل گهواره و سلام داماد و تكلیف زن و غوغای بچه ترسان باشید.
۳۳- جلق زنی را به از غَرزَنی دانید.
۳۴- در پیری از زنان جوان مهربانی مخواهید.
۳۵- بیوه زنان را به رایگان مگایید.
۳۶- زن مخواهید تا قلتبان مشوید.
۳۷- پیرزنان را سر به كلوخ‌كوب بكوبید تا درجه غازیان دریابید.
۳۸- بر سر راه‌ها به قامت بلند زنان و چادر مُهرزده و سربند ریشه‌دار از راه مروید.
۳۹- مال یتیمان وغلامان بر خود مباح دانید تا شما را مباحی تمام توان خواند.
۴۰- آلت خوائیدن و گاییدن یك زمان بیكار مدارید.
۴۱- مردان مست را چون خفته دریابید تا بیدار نشوند فرصت را غنیمت دانید.
۴۲- زكات كیر به مستحقان رسانید چون زنان مستور كه از خانه بیرون نتوانند رفتن و حیزان پیر و مفلس و ریش‌آورده كه از كسب مانده باشند و زنان جوان شوهر به سفررفته كه زكات دادن یمنی عظیم دارد.
۴۳- طعام و شراب تنها مخورید كه این شیوه كار قاضیان و جهودان باشد.
۴۴- حاجت بر گدازادگان مبرید.
۴۵- غلام بچگان ترك را تا بی‌ریشند به هر بها كه فروشند بخرید و چون آغاز ریش آوردن كنند به هر بها كه خرند بفروشید.
۴۶- در كودكی كون از دوست و دشمن و خویش و بیگانه و دور و نزدیك دریغ مدارید تا در پیری به درجه شیخی و واعظی و جهان پهلوانی و معرفی برسید.
۴۷- غلام نرم دست خرید نه سخت مشت.
۴۸- شراب از دست ساقی ریش‌دار مستانید.
۴۹- در خانه مردی كه دو زن دارد آسایش و خوش‌دلی و بركت مطلبید.
۵۰- از خاتونی كه قصه ویس و رامین خواند و مردی كه بنگ و شراب خورد، مستوری و كون‌درستی توقع مدارید.
۵۱- دختر همسایه را از كون‌سو فرو برید و گِرد مُهر بكارت مگردید تا طریقه امانت و شفقت و مسلمانی و حق همسایگی رعایت كرده باشید و شب عروسی دخترك در محل تهمت نباشد و از داماد خجلت نبرد و در نزد مردم روسفید باشید.
۵۲- حاكمی عادل و قاضی كه رشوت نستاند و زاهدی كه سخن به ریا نگوید و حاجبی كه با دیانت باشد و كون درست صاحب دولت در این روزگار مطلبید.
۵۳- بر زنان جوان شوهر به سفررفته و عاشقی كه بار اول به معشوق رسد و كیرش برنخیزد و شاهدی كه در مجلس رود و حریف او را نپسندد و بیرون كند و به گروهی نیم مست كه شرابشان ریزد و جوانی كه به دست سلیطه‌ای پیر گرفتار باشد و دختری كه بكارت به باد داده و شب عروسی نزدیك رسیده رحمت آرید تا خدا بر شما رحمت آرد.
۵۴- زنان را در حال نزع چندانكه مقدور باشد بگایید و آن را فرصت و صرف تمام دانید.
۵۵- از كودكان نابالغ به میان پای قانع شوید تا شفقت به جای آورده باشید.
۵۶- آن كس را پهلوان مخوانید كه پشت دیگری به زمین تواند آورد بلكه پهلوان حقیقی آن را دانید كه روی بر خاك نهد و از روی ارادت یك گز كیر در كون گیرد.
۵۷- بر وعده مستان و عشوه زنكان و عهد قحبگان و خوش آمد كنگان كیسه مدوزید.
۵۸- با استادان و پیش‌قدمان و ولیعهدان و كسانی كه شما را گاییده باشند تواضع واجب شمرید تا آبروی را به باد ندهید.
۵۹- از دشنام گدایان و سیلی زنان و چربك كنگان و زبان شاعران و مسخرگان مرنجید.
۶۰- از جماع نوخطان بهره تمام حاصل كنید كه این نعمت در بهشت نیاید.
۶۱- هر دَغا كه بتوانید در نَرد و قمار بكنید تا مقامر تمام گفته شوید و اگر حریف سخت شود سوگند سه طلاق بخورید كه سوگند در قمار شرعی نیست.
۶۲- پیش از اتمام كار زر به كنگ و قحبه مدهید تا آخر انكار نكند و ماجرا دراز نكشد.
۶۳- مردم بسیارگوی و سخن‌چین و سفله و مست و مطربان ناخوش‌آواز زله‌بند كه ترانه‌های مكرر گویند در مجلس مگذارید.
۶۴- از مجلس عربده بگریزید.
۶۵- كنگ و قحبه را در یك جا منشانید.
۶۶- نَرد به نسیه مبازید تا به هرزه مغز حریفان نبرید.
۶۷- كنگ را با احتیاط به حجره برید و حاضر وقت باشید تا به وقت بیرون آمدن از سلاح پارها چیزی ندزدد.
۶۸- تا اسباب لوت و حلوا برابر چشم مهیا نشود خویش را به بنگ نزنید.
۶۹- مردمكان فضول و كسانی كه بامداد روی ترش دارند و در خمار فضیحت و ملامت كنند كه تو دوش شراب بد خورده‌ای و صراحی شكسته و زر و جامه بخشیده‌ای، سرشان در كُس خواهر زن نهید تا دیگر زحمت مردمان ندهند.
۷۰- زنان را سخت بزنید و چون سخت بزدید سخت بگایید تا از شما بترسند و فرمان‌بردار گردند و كار كدخدایی میان بیم و امید ساخته شود و كدورت به صفا مبدل گردد.
۷۱- شاهدان را به چرب‌زبانی و خوش‌آمدگویی از راه ببرید.
۷۲- بر لب جوی و كنار حوض مست نروید تا مگر در حوض نیفتید.
۷۳- با شیخان و نومالان و فال‌گیران و مرده‌شویان و كنگره‌زنان و شطرنج‌بازان و دولت‌خوردگان و بازماندگان خاندان‌های قدیم و دیگر فلك‌زدگان صحبت مدارید.
۷۴- راستی و انصاف و مسلمانی از بازاریان مطلبید.
۷۵- سیلی و مالش از حریف كَنده دریغ مدارید.
۷۶- از تزویر قاضیان و شنقصه مغولان و عربده كنگان و حریفی آنانی كه روزگاری گاده باشید و امروز دعوی زبردستی و قتالی و پهلوانی كنند و زبان شاعران و مكر زنان و چشم حاسدان و كینه خویشان ایمن باشید.
۷۷- از فرزندی كه فرمان نبرد و زن ناسازگار و خدمتكار حجت‌گیر و چارپای پیر و كاهل و دوست بی‌منفعت برخورداری طمع مدارید.
۷۸- بر پای منبر واعظان بی‌وضو تیز مدهید كه علمای سلف جایز ندانسته‌اند.
۷۹- جوانی به از پیری، صحت به از بیماری، توانگری به از درویشی، غری به از قلتبانی، مستی به از مخموری، هشیاری به از دیوانگی دانید.
۸۰- توبه‌كار مشوید تا مفلوك و مندبور و بخت‌كور و گران‌جان مشوید.
۸۱- حج مكنید تا حرص بر مزاج شما غلبه نكند و بی‌ایمان و بی‌مروت نگردید.
۸۲- راه خانه معشوق به مردمان منمایید.
۸۳- زنان را تنها مگایید كه زن تنها گاییدن كار محتشمان نباشد.
۸۴- از دیوثی عار مدارید تا روز بی‌غم و شب بی‌فكر توانید زیست.
۸۵- شراب‌فروشان و بنگ‌فروشان را دل به دست آرید تا از عیش ایمن باشید.
۸۶- در ماه رمضان شراب در برابر مردم مخورید تا منكر شما نشوند.
۸۷- گواهیِ كوران در ماه رمضان قبول مكنید اگر چه بر كوهی بلند باشند.
۸۸- از جولاهه و حجام و كفشگر چون مسلمان باشند جزیه مطلبید.
۸۹- در راستی و وفاداری مبالغه مكنید تا به قولنج و دیگر امراض مبتلا نشوید.
۹۰- بر بنگ صباحی و شراب صبوحی ملازمت واجب شمرید تا دولت روی به شما آرد كه فِسق در همه جا یُمنی عظیم دارد.
۹۱- شیخ‌زادگان را به هر وسیله كه باشد بگایید تا حج اكبر كرده باشید.
۹۲- در شراب‌خانه و قمارخانه و مجلس كنگان و مطربان خود را به جوان‌مردی مشهور مكنید تا روی هر چیز به شما نكنند.
۹۳- جای خود را بر گدازادگان و غلام‌زادگان و روستازادگان عرض مكنید.
۹۴- از منت خویشان و سفره خسیسان و گرهِ پیشانی خدمتكاران و ناسازگاری اهل خانه و تقاضای قرض‌خواهان گریزان باشید.
۹۵- به هر حال از مرگ بپرهیزید كه از قدیم مرگ را مكروه داشته‌اند.
۹۶- خود را تا ضرورت نباشد در چاه میفكنید تا سر و پای مجروح نشود.
۹۷- كلمات شیخان و بنگیان در گوش مگیرید كه گفته‌اند:

بیت
هر معرفتی كه مرد بنگی گوید --- بر كیر خری نویس و در كونش كن

۹۸- تخم به حرام اندازید تا فرزندان شما فقیه و شیخ و مقرب سلطان باشند.
۹۹- هزل خوار مدارید و هزالان را به چشم حقارت منگرید.
۱۰۰- زنهار كه این كلمات به سمع رضا در گوش گیرید كه كلام بزرگان است و بدان كار بندید. اینست آن‌چه ما دانسته‌ایم، از استادان و بزرگان به ما رسیده، و در كتاب‌ها خوانده و از سیرت بزرگان به چشم خویش مشاهده كرده‌ایم، (حسبه‌لله) در این مختصر یاد كردیم تا مستعدان از آن بهره‌ور گردند

عبید زاکانی رساله ۱۱۰ فرمان