متن سخنرانی ظریف در نشست وزرای امور خارجه حاشیه دریای خزر
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم اکنون در نشست وزرای خارجه حاشیه دریای خزر در حال سخنرانی است. متن سخنرای وی بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای لاوروف!
وزرای محترم امور خارجه!
روسای محترم گروه‌های کاری ویژه تدوین کنوانسیون رژیم حقوقی!
خانم‌ها و آقایان!
در آغاز سخن، خرسندی خود را از حضور در این نشست مهم، ابراز می دارم. همچنین مایلم مراتب خشنودی خود را از دعوت دوست و همکار گرامی، جناب آقای لاوروف وزیر محترم امور خارجه فدراسیون روسیه، برای حضور در این گردهمایی و تجدید دیدار با همکاران آذربایجانی، قزاق و ترکمن، ابراز دارم. اطمینان دارم که این اجلاس، در نیل به اهداف از پیش تعیین شده، کاملا موفق خواهد بود و افق‌های نوینی را در همکاری ها، خواهد گشود.
حضار گرامی!
دریای با شکوه خزر؛ با موقعیت بی‌مانندو داشته‌های تحسین بر انگیز، موهبت خدادادی به مردم پنج کشور ساحلی است که روز به روز پیوند‌های آنان را مستحکم تر می سازد.
این پهنه آبی منجصر به فرد، فرصتی بی‌نظیری فراهم کرده که ثروت، رفاه و آرامش روز افزون را، نه تنها برای ساحل نشینان، بلکه به تمامی شهروندان کشورهای ساحلی، ارزانی دارد!
زیستگاه دریای خزر در بلندای تاریخ خود، هیچگاه اسیر مرزبندی‌های محدودیت زا نشده؛ از این رو همواره به عامل همبستگی متقابل فرهنگ‌های پیرامونی شهرت دارد. تلاش من و همکاران من در کشورهای ساحلی این خواهد بود که خزررا همان گونه که به ما به ارث رسیده است: زلال، شفاف، پاک و ایمن به آیندگان بسپاریم و چنان نظام حقوقی: جامع، کامل و مترقی تدوین کنیم که نه تنها پاسخگوی نیازهای کنونی باشد، بلکه تحسین نسل‌های آینده را به دلیل «دقت» و «جامعیت» مذاکره کنندگان، برانگیزد.
خانم‌ها و آقایان!
خوشبختانه ارداه سیاسی رهبران پنج کشور ساحلی بر این است که این دریا، همواره دریای «صلح و دوستی»، «توسعه و شکوفایی پایدار»، «همکاری متقابل» و «حس همجواری» باشد.
همچنین کشورهای ساحلی تاکید دارند که تا زمان تعیین رژیم حقوقی جدید، رژیم‌های توافق شده فعلی بر گرفته از موافقتنامه‌های ۱۹۲۱، ۱۹۴۰، در مواردی مانند: «آزادی دریانوردی تجاری»، «ماهیگیری»، «منع تردد کشتی‌ها و شناورهابا پرچم کشورهای غیر ساحلی» و «ایجاد کمربند انحصاری شیلاتی» همانگونه که تا کنون اعمال شده اند، در آینده نیز اعمال خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک طرف ذی نفع؛ اعتقاد دارد که مذاکرات ثمربخش برای تدوین نظام حقوقی جامع و پایدار، مبتی بر: اصول و موازین «حقوق بین الملل»، «منصفانه بودن نتایج تحدید حدود»، «اتفاق آرای ۵ جانبه» و «انحصار حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت در این دریا صرفا به ۵ کشور ساحلی»، باید هر چه سریعتر به نتیجه برسد.
عالی جنابان
متاسفانه برخی بازیگران فرا منطه‌ای دریای خزر را مترادف با منابع انرژی نفت و گاز تعریف می کنند و از زوایای دیگر مانند «محیط زیست بسیار شکننده»، «منابع زنده» و «صلح و ثبات پایدار» غافب هستند. جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد برای حل مسایل این دریا، باید شیوه هایی اتحاذ شوند که منافع باند مدت، همه جانبه و مصالح جمعی را به ارمغان آورد.
لذا تفکیک بین منافع زودگذر و پایدار، لازم است. از این رو اعتقاد دارم: رژیم حقوفی جدید به شیوه‌ای تعیینخواهد شد که پاسخگوی انتظارات و نیازهای مردم کشورهای ساحلی (اعم از نسل‌های حاضر و آتی) باشد؛ بر این اساس الگوهای تعیین حدود باید برای همه طرف ها، قابلیت دفاع در سطوح ملی را داشته باشد.
«تبدیل دریای خزر به دریای صلح، دوستی و ثبات»، «پرهیز از رقابت‌های تسلیحاتی»، «خودداری از کاربرد نیروهای مسلح» و «عدم حضور نیروهای مسلح کشورهای غیر ساحلی» از پیش فرض‌های اساسی برای تضمینصلح و ثبات پایدار در منطقه محسوب می شود. این امنیت نیز به خودی خود، شکوفایی اقتصادی و رفاه مردم را در پی خواهد داشت. خوشبختانه «موافقتنامه امنیتی» در دریای خزر به امضا رسیده است؛ و مشتاق هستیم که در آینده نزدیک، بتوانیم در خصوص ساز و کارهای مربوط به ساخت و ساز و همکاری‌های نظامی نیز به تفاهم برسیم.
همکاران گرانقدر!
یکی از موضوعات مورد توافق در اجلاس قبلی سران، برگزاری اجلاس روسای جمهور به میزبانی فدراسیون روسیه بود که با اعلام آمادگی این کشور برای برگزاری اجلاس سران، مقدمات برگزاری آن از سال گذشته در سطح نشست‌های گروه کاری خزر آغاز شد. اجلاس حاضر نیز به منظور بررسی و تحلیل روند مذاکرات و مشخص نمودن جزئیات سران طراحی شده است.
حضار گرامی!
در سالیان اخیر، معاهداتی در زمینه حفاظت از محیط زیست و همکاری‌های امنیتی در دریای خزر به امضا رسیده است. همچنین مذاکرات مربوط به تدوین موافقتنامه‌های مربوط به همکاری پیرامون موافقتنامه آب و هواشناسی و همکاری در زمینه حوادث غیر مترقبه مراحل نهایی خود را طی می کند.
مذاکرات مربوط به بررسی موافقتنامه مدیریت و حفاظت از منابع زنده دریایی خزر نیز ادامه دارد.
جمهوری اسلامی ایران با در نظر داشت توافقو اتفاق آرا کلیه کشورهای ساحلی دریای خزر، آمادگی حود را برای نهایی ساحتن اسناد مذکور به منظور امضا در اجلاس سران اعلام می دارد.
تدوین، تصویب و اجرای کنوانسیون چارچوبی حفاظت محیط زیست دریای خزر، که تحت عنوان کنوانسیون تهران خوانده می شود، به عنوان یک گام بلند، نشان داد که حفظ محیط زیست یک اصل مهم برای همه فعالیت‌ها در دریای خزر است.
چنانچه این کنوانسیون، در آینده‌ای نزدیک از بازوهای اجرایی خود، یعنی پروتکل‌های الحاقی، برخوردار شود و ترتیبات نهادی در اسرع وقت نهایی گردد، خواهد توانست نقش بی‌بدیلی در بهبود وضعیت نامطلوب کنونی محیط زیست خزر و محافظت از تنوع جانوری و گیاهی آنداشته باشد.
همچنین مایلم خاطر نشان سازم: در نتیجه مذاکرات و تلاش‌های ارزنده چند سال اخیر، توافقات بسیار خوبی حاصل شده است؛ با این حال، هنوز برحی ابعاد مهم از حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی به دلیل ماهیت چند بعدی و پیچیده، نیازمند مذاکرات کارشناسی بیشتری است که در نتیجه جدیت و عزم کشورها برای فهم مشترک، ما را به توافقات نهایی خوش بین می سازد.
همکاران محترم
اعتقاد دارم و امیدوارم که این نشست ها، صرفا به مذاکرات برای تدوین نظام حقوقی بسنده نخواهد کرد. توانمندیهای اقتصادی و سیاسی کشورهای ساحلی ایجاب می کند که درعرصه‌های انرژی، بازرگانی، کریدورهای حمل و نقل، ترانزیت، بنادر و دریانوردی، جهانگردی، محیط زیست، اقتصاد، فرهنگ، و ...همکاری‌های بیشتری صورت پذیرد.
این همکاری‌ها در صورتی که با مدیریت یکپارچه و برنامه ریزی بلند همراه شود و به تاسیس نهادهای دایمی منطقه‌ای مانند سازمان همکاری‌های اقتصادی منجر شود؛ خواهد توانست کشورهای ما را به الگویی در منطقه و جهان مبدل سازد.
در پایان، بار دیگر از فدراسیون روسیه و همکار ارجمندم جناب آقای لاوروف برای برگزاری و سازماندهی خوب این اجلاس تشکر می کنم و امیدوارم دستاوردهای این نشست، بتواند به برگزاری موقث اجلاس سران و دستیابی به نتایج مطلوب یاری رساند.
منبع: دیپلماسی
