یوری آرانویچ روبینچیک، نامی است که تمامی دانش آموختگان زبان پارسی در کشورهای روسیه و آسیای مرکزی با آن آشنا هستند. وی، دکتر علوم زبان‌شناسی، استاد دانشگاه و مولف بیش از ده کتاب و ۱۵۰ مقاله علمی است که از میان کتب وی معروف‌ترینشان دستور زبان پارسی است.
اعضای گروه زبان پارسی دانشگاه شرق‌شناسی مسکو با اذعان به تبحر و قابلیت‌های ویژه این پرفسور بزرگ زبان شناس، ماموریتی را برعهده وی نهادند که آن چیزی نبود جز جمع آوری و تهیه فرهنگ لغت پارسی به روسی.
ده‌ها دانش آموخته زبان پارسی که امروز به امر تدریس این زبان در دانشگاه‌های دولتی مسکو، دوستی ملل، زبان‌شناسی مسکو و غیره مشغولند، زیر نظر این دانشمند فرزانه رساله علمی خود را تهیه و از آن دفاع کرده‌اند. وی سالهای متمادی به امر تدریس زبان پارسی در دانشکده آسیا و آفریقا وابسته به دانشگاه دولتی مسکو «میخاییل لامانوسف» مشغول بوده و سالهای آخر فعالیت عملی را در دانشگاه دولتی زبان‌شناسی مسکو بسر برده است. باوجود پشت سر گذاشتن هفت دهه زندگی، در تمام محافل علمی، میزگرد‌ها و کنفرانس‌های بین المللی که به نحوی با زبان پارسی در ارتباط بودند، یوری روبینچیک حضور فعال داشت. تا زمانی که از سلامت جسمانی برخوردار بود، در المپیاد زبان پارسی مسکو که در مسکو و با همکاری انستیتوی آسیا و آفریقا برگزار می‌شد، در قالب هیات ژوری حضور می‌یافت.
یوری روبینچیک روز دهم نوامبر سال ۱۹۲۳ در خانواده‌ای تحصیل کرده در مسکو چشم بجهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی را با درجه ممتاز به پایان رسانده و مدال طلای موفقیت در تحصیل را دریافت کرد. چند روز پس از پایان تحصیلات ابتدایی، جنگ جهانی آغاز می‌شود. یوری جوان همراه با همکلاسان عازم جبهه مسکو شده و گروهان زرهی به میهن خدمت می‌کنند. اما در ماه آگوست همان سال، یوری هفده ساله، به ارتش فراخوان می‌شود. گروهانی که وی نیز در آن حضور داشت، طی ماه‌های اکتبر و نوامبر سال ۱۹۴۱ در خطرناک‌ترین خط جبهه میان دو شهر در حومه مسکو از خودگذشتگی بخرج داد.
پس از شکست آلمان‌های در حومه مسکو، اوایل سالهای ۱۹۴۲، وارد دانشکده افسری ارتش سرخ با گرایش زبان‌های شرقی می‌شود. وی باید از میان زبان‌های مادر شامل زبان چینی و پارسی یکی را انتخاب می‌کرد. زمانی که دلیل انتخاب را از وی سوال می‌کنی، نگاهش را به روبرو خیره میکند و می‌گوید: «زبان پارسی قرن‌ها زبان مشترک مردم دنیا بوده و یک حس درونی بمن تاکید می‌کرد که باید زبان پارسی بخوانم. ایران برای من همیشه جالب توجه بوده است. همیشه نیروی مرا بسوی تاریخ و فرهنگ باشکوه و بسیار بزرگ این کشور می‌کشاند. پس زبان پارسی را انتخاب کردم».
روز ۲۴ ژوئیه سال ۱۹۴۵، از میان افسران حاضر در رژه آزادی، یوری که اکنون ۲۱ سال داشت، حضور یافت. تمرین رژه بمدت یکماه و نیم و در هر شرایط جوی انجام می‌گرفت، اما بگفته خود وی، تمرینات برای وی افتخاری بزرگ محسوب می‌شد.
پس از دریافت مدرک، دوره کوتاهی را برای تدریس پشت سر گذاشت و در همان دانشکده دعوت بکار شد. سال ۱۹۵۳، از رساله علمی خود تحت عنوان «جملات مرکب در زبان پارسی امروز» دفاع کرد. رساله وی در سال ۱۹۵۹ مورد ارزیابی مجدد قرار گرفته و برای چاپ و آموزش توصیه شد.
دومین کتاب یوری روبینچیک «زبان پارسی معاصر» (۱۹۶۰) نام داشت. اولین سفر وی به ایران در سال ۱۹۸۵ بعنوان مترجم و محقق صورت گرفته است. اما بهترین و پرثمر‌ترین سفر برای وی در سال ۱۹۶۰ و از طرف سازمان یونسکو به ایران عنوان میکند. وی در این سفر، مدت چهار ماه فرصت داشت تا از تمام نقاط ایران دیدن کند. روبینچیک بهترین خاطرات خود را در این سفر، دیدار با دکتر محمد معین، پرویز ناتل خانلری، شجاع الدین شفاء و سایر دانشمندان زبان پارسی می‌داند. در این چهار ماه، وی ماموریت داشت که همراه با بزرگان ادب پارسی به تدوین فرهنگ لغت دو جلدی پارسی – روسی بپردازد. وی تا به امروز با مرور این خاطرات خود را مدیون توصیه‌ها و کمک‌های بی‌دریغ و دوستانه این بزرگمردان مهمان نواز می‌داند. وی با افتخار از فرهنگ شش جلدی دکتر معین و آثار پرویز ناتل خانلری، جعفر شاهدی و سایرین سخن می‌گوید.
روبینچیک می‌گوید که پس از آن، امکان حضور در ایران را برای شرکت در کنفرانس‌های مختلف علمی پیدا کرد. آخرین بار در سال ۲۰۰۲ میلادی به ایران سفر کرده است. وی پنجاه سال با ایرانیان از هر جناح و هر فرقه ارتباط داشته است و دایما از مهمان نوازی و طبع شوخ و لطیف این مردم و احترام بفرهنگ خود تعریف میکند.
کلاس‌های درس استاد روبینچیک و کارگاه‌های زبان پارسی وی تا به امروز در ذهن دانش آموختگان اهل باکو، تاشکند، دوشنبه و سمرقند که محل برگزاری دایمی کنفرانس‌های زبان‌شناسی زبان پارسی و کارگاه بود، باقی مانده است.
پروفسور روبینچیک مولف بیش از ۱۵۰ اثر علمی اعم از کتاب، مقاله و توصیه‌هایی بر روش تدریس است. اما وی در میان تمام آثار خود دایما از هفت اثر بشکل ویژه یاد میکند که عبارتند از:
۱- «دوره مقدماتی آموزش زبان روسی» (۱۹۵۱ م.)، کار مشترک با گرانت آوانسیان واسکانیان استاد زبان پارسی و همدوره وی؛
۲-کتاب «جملات مرکب در زبان پارسی معاصر» (۱۹۵۹ م.)؛
۳-کتاب «زبان پارسی معاصر» (۱۹۶۰ م.). سال ۱۹۷۱ این اثر با اندک تغییرات و تکمیلات به زبان انگلیسی نیز منتشر شد؛
۴-فرهنگ لغت دو جلدی پارسی – روسی (۱۹۷۰ م.). این فرهنگ سه مرتبه در روسیه و بدفعات در ایران تجدید چاپ شده است. یوری روبینچیک سرپرست گروه مولفین و نویسنده بخش دستور زبان در جملات است؛
۵-کتاب «اصول اصطلاحات زبان پارسی» (۱۹۸۱ م.). این اثر ارزشمند رساله دوره فوق دکتری یوری روبینچیک بوده است؛
۶- «کتاب واژه‌شناسی زبان پارسی» (۱۹۹۱ م.) در خصوص تئوری و تدوین فرهنگ لغت زبان پارسی؛
۷-کتاب «دستور زبان پارسی ادبی معاصر» (۲۰۰۱ م.). این اثر نامزد جایزه «بهترین اثر انستیتوی خاور‌شناسی سال ۲۰۰۱» شد.
در مسکو سال ۲۰۱۰ میلادی، کتاب اصطلاحات زبان پارسی که حاصل عمری تلاش و پژوهش وی در روسیه و ایران می‌باشد، نامزد جایزه فارابی شد. وی سالهای آخر زندگی را بخاطر ضعف جسمانی در آسایشگاه دولتی نخبگان بسر می‌برد، اما از مطالعه و گفتگو در حوزه زبان پارسی غافل نمی‌شد.
یوری روبینچیک در یکی از روزهای ماه دسامبر سال ۲۰۱۲ برای همیشه چشمان خود را از جهان فرو بست.
منبع: صدای روسیه