در حالی که مذاکرات هسته‌ای با ایران به بن بست رسیده ، دو عامل در ایجاد این روند معرفی می شود که یکی از آنها سیاست‌های داخلی آمریکا و دیگری موضع تندی است که ایالات متحده علیه ایران اتخاذ کرده است.
در اوایل سال جاری آمریکا از تمایل برای مصالحه‌ای با ایران خبر داد که در صورت همکاری ایران با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و از بین بردن نگرانی‌ها در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای تردید آمیز، با انجام غنی سازی در حدود ۵ درصد در ایران موافقت شود. اما این رویکرد با توجه به نگرانی‌های انتخاباتی، متوقف شد. چرا که برخی معتقد بودند رئیس جمهور آمریکا با ارائه این پیشنهاد انعطاف زیادی در مورد ایران به خرج داده است.
اکنون یک احتمال دیگر نیز وجود دارد. عدم تمایل دولت آمریکا به مصالحه‌ای که خود آن را پیش کشیده بود(و امکان موافقت تهران نیز با آن وجود داشت) نشان می دهد که ایالات متحده قصد دارد از مساله هسته‌ای ایران برای تضعیف تهران بهره ببرد و به طور همزمان در جامعه بین المللی هم اعلام کند که باید فرصتی برای دیپلماسی در نظر گرفت. در صورتی که اوباما پیروز انتخابات پاییز سال جاری باشد، این دو سناریو به بوته آزمون گذاشته خواهند شد.
اما در صورتی که ایران از ان پی تی (پیمان منع اشاعه هسته ای) خارج شود، اوضاع چگونه خواهد شد؟
در حال حاضر عضویت ایران در ان پی تی راه را برای اعمال تحریم‌های سنگین آمریکا علیه جمهوری اسلامی همواره کرده است.
اما در ماده‌ای از این پیمان آمده است که کشور‌های عضو می توانند در صورت تهدید جدی منافع عالی از آن خارج شوند. ایران می داند که در صورت خارج شدن از ان پی تی، به تنش‌ها با آمریکا و اسرائیل دامن می زند. از آنجایی که سه ماه به طول می انجامد تا ایران از ان پی تی خارج شود، احتمال اقدام نظامی در این مدت افزایش می یابد. در این مدت این ریسک وجود دارد که آمریکا یا اسرائیل با حمایت آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کنند.
تهران احتمالا در نامه‌ای که به این منظور به شورای امنیت سازمان ملل می فرستد این نکته را خاطرنشان می کند که سال‌ها همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، نتیجه‌ای در تعدیل نگرانی‌ها بر سر برنامه‌های هسته‌ای‌اش نداشته است. تهران می تواند به افزایش تحریم ها، حملات سایبری، سوء قصد‌ها اشاره کند و بگوید منافع عضویت در پیمان منع اشاعه هسته‌ای بسیار ناچیز است. از سوی دیگر ایرانی‌ها می توانند با اشاره به در دسترس نبودن مدرکی دال بر تسلیحاتی بودن اهداف هسته‌ای جمهوری اسلامی از تحریم هایی که آمریکا به این بهانه علیه ایران اعمال می کند، انتقاد کنند. به این ترتیب ادامه عضویت تنها به افزایش تحریم‌ها و به چالش کشیده شدن منافع عالی ایران منجر می شود و به همین دلیل تهران از پیمان منع اشاعه هسته‌ای خارج می شود.
اما خروج ایران از ان پی تی دو انشعاب حساس در فضای استراتژیک ایجاد می کند. نخست در مدت سه ماه تکمیل روند خروج ، تهران همچنان به پاسخ به سئوالات آژانس متعهد خواهد بود اما با توجه به تنها تجربه خروج از ان پی تی از سوی کره شمالی، به نظر نمی رسد ایران و آژانس در این دوره سه ماهه برای ادامه همکاری‌ها به توافق برسند.
نتیجه دوم نیز در ایالات متحده حاصل می شود، چرا که پس از خروج ایران از ان پی تی، دسترسی به تاسیسات هسته‌ای ایران از بین می رود و آمریکا و متحدانش تنها به تصاویر ماهواره‌ای و اقدامات جاسوسی وابسته می شوند که در مقایسه با اطلاعاتی که از حضور بازرسان آژانس در ایران به دست می آید، ارزش کمتری دارد.
به محض اینکه خروج ایران از ان پی تی اتفاق بیفتد، ایران الگوی خود از ابهام هسته‌ای را ارائه می کند. اما اینکه در دوره پنهان شدن برنامه‌های هسته‌ای ، مسیر فعالیت‌های هسته‌ای نظامی نیز طی شود به واکنش آمریکا به خروج ایران از ان پی تی بستگی دارد. در صورتی که ایران مدت زمان ۳ ماهه لازم برای خروج از ان پی تی، مورد حمله واقع نشود، این احتمال وجود دارد که هیچگاه از ملحق شدن به باشگاه هسته‌ای سخن نگوید. اما در صورتی که در این مدت اقدام نظامی علیه ایران انجام شود آنگاه تهران بهترین بهانه را می یابد تا به طور علنی در جهت هسته‌ای شدن گام بردارد چرا که در این صورت تجاوز به توجیهی برای ورود به باشگاه هسته‌ای تبدیل می شود.
اما در مقابل خروج ایران از ان پی تی نیز زمینه برای گمانه زنی‌های آمریکا و اسرائیل در مورد فاصله ایران با هسته‌ای شدن را از بین می برد.
منبع: نشنال اینترست
تحریریه دیپلماسی
در اوایل سال جاری آمریکا از تمایل برای مصالحه‌ای با ایران خبر داد که در صورت همکاری ایران با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و از بین بردن نگرانی‌ها در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای تردید آمیز، با انجام غنی سازی در حدود ۵ درصد در ایران موافقت شود. اما این رویکرد با توجه به نگرانی‌های انتخاباتی، متوقف شد. چرا که برخی معتقد بودند رئیس جمهور آمریکا با ارائه این پیشنهاد انعطاف زیادی در مورد ایران به خرج داده است.
اکنون یک احتمال دیگر نیز وجود دارد. عدم تمایل دولت آمریکا به مصالحه‌ای که خود آن را پیش کشیده بود(و امکان موافقت تهران نیز با آن وجود داشت) نشان می دهد که ایالات متحده قصد دارد از مساله هسته‌ای ایران برای تضعیف تهران بهره ببرد و به طور همزمان در جامعه بین المللی هم اعلام کند که باید فرصتی برای دیپلماسی در نظر گرفت. در صورتی که اوباما پیروز انتخابات پاییز سال جاری باشد، این دو سناریو به بوته آزمون گذاشته خواهند شد.
اما در صورتی که ایران از ان پی تی (پیمان منع اشاعه هسته ای) خارج شود، اوضاع چگونه خواهد شد؟
در حال حاضر عضویت ایران در ان پی تی راه را برای اعمال تحریم‌های سنگین آمریکا علیه جمهوری اسلامی همواره کرده است.
اما در ماده‌ای از این پیمان آمده است که کشور‌های عضو می توانند در صورت تهدید جدی منافع عالی از آن خارج شوند. ایران می داند که در صورت خارج شدن از ان پی تی، به تنش‌ها با آمریکا و اسرائیل دامن می زند. از آنجایی که سه ماه به طول می انجامد تا ایران از ان پی تی خارج شود، احتمال اقدام نظامی در این مدت افزایش می یابد. در این مدت این ریسک وجود دارد که آمریکا یا اسرائیل با حمایت آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کنند.
تهران احتمالا در نامه‌ای که به این منظور به شورای امنیت سازمان ملل می فرستد این نکته را خاطرنشان می کند که سال‌ها همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، نتیجه‌ای در تعدیل نگرانی‌ها بر سر برنامه‌های هسته‌ای‌اش نداشته است. تهران می تواند به افزایش تحریم ها، حملات سایبری، سوء قصد‌ها اشاره کند و بگوید منافع عضویت در پیمان منع اشاعه هسته‌ای بسیار ناچیز است. از سوی دیگر ایرانی‌ها می توانند با اشاره به در دسترس نبودن مدرکی دال بر تسلیحاتی بودن اهداف هسته‌ای جمهوری اسلامی از تحریم هایی که آمریکا به این بهانه علیه ایران اعمال می کند، انتقاد کنند. به این ترتیب ادامه عضویت تنها به افزایش تحریم‌ها و به چالش کشیده شدن منافع عالی ایران منجر می شود و به همین دلیل تهران از پیمان منع اشاعه هسته‌ای خارج می شود.
اما خروج ایران از ان پی تی دو انشعاب حساس در فضای استراتژیک ایجاد می کند. نخست در مدت سه ماه تکمیل روند خروج ، تهران همچنان به پاسخ به سئوالات آژانس متعهد خواهد بود اما با توجه به تنها تجربه خروج از ان پی تی از سوی کره شمالی، به نظر نمی رسد ایران و آژانس در این دوره سه ماهه برای ادامه همکاری‌ها به توافق برسند.
نتیجه دوم نیز در ایالات متحده حاصل می شود، چرا که پس از خروج ایران از ان پی تی، دسترسی به تاسیسات هسته‌ای ایران از بین می رود و آمریکا و متحدانش تنها به تصاویر ماهواره‌ای و اقدامات جاسوسی وابسته می شوند که در مقایسه با اطلاعاتی که از حضور بازرسان آژانس در ایران به دست می آید، ارزش کمتری دارد.
به محض اینکه خروج ایران از ان پی تی اتفاق بیفتد، ایران الگوی خود از ابهام هسته‌ای را ارائه می کند. اما اینکه در دوره پنهان شدن برنامه‌های هسته‌ای ، مسیر فعالیت‌های هسته‌ای نظامی نیز طی شود به واکنش آمریکا به خروج ایران از ان پی تی بستگی دارد. در صورتی که ایران مدت زمان ۳ ماهه لازم برای خروج از ان پی تی، مورد حمله واقع نشود، این احتمال وجود دارد که هیچگاه از ملحق شدن به باشگاه هسته‌ای سخن نگوید. اما در صورتی که در این مدت اقدام نظامی علیه ایران انجام شود آنگاه تهران بهترین بهانه را می یابد تا به طور علنی در جهت هسته‌ای شدن گام بردارد چرا که در این صورت تجاوز به توجیهی برای ورود به باشگاه هسته‌ای تبدیل می شود.
اما در مقابل خروج ایران از ان پی تی نیز زمینه برای گمانه زنی‌های آمریکا و اسرائیل در مورد فاصله ایران با هسته‌ای شدن را از بین می برد.
منبع: نشنال اینترست
تحریریه دیپلماسی