در حالی که سایه شکست ماموریت کوفی عنان بر تحولات سوریه سنگینی می کند، اواخر ماه اوت گذشته دبیر کل سازمان ملل و اتحادیه عرب آقای اخضر ابراهیمی الجزایری(وزیر امور خارجه‌ی پیشین الجزایر ) را به عنوان نماینده بین المللی رسیدگی به بحران سوریه به جانشینی کوفی عنان انتخاب کردند. از نظر شخصیتی وی دیپلمات تمام عیار و با تجربه‌ای است که بارها نمایندگی سازمان ملل متحد را در بحران‌های مختلف جهانی از جمله بحران داخلی لبنان(۱۹۸۹)، جنوب افریقا(۱۹۹۴)، افغانستان(۱۹۹۷)، عراق(۲۰۰۴) و اخیرا در بحران سوریه بر عهده گرفته و عموما به موفقیت هایی دست یافته است. از دیگر ویژگی‌های وی سعه صدر، سختکوشی و عدم تسلیم در برابر مشکلات ناشی از بحران‌ها است. از این نظر که وی یک عرب زبان است و با خصوصیت‌های اعراب آشنایی لازم را دارد و بعضا به پیچیدگی‌های عاطفی و قومیتی طرف‌های عربی آشناست، بر کوفی عنان برتری دارد. اما در عین حال وی بر مشکلات فراروی ماموریت خود به خوبی آگاه است و می داند که تحولات سوریه آن قدر پیچیده هست که موجب شکست هر نماینده بین المللی شود.
سوال اساسی این است که آیا وی در پایان دادن به بحران سوریه موفق خواهد شد یا خیر؟ بدون تردید امید به پیروزی تلاش‌های آقای اخضر ابراهیمی در گرو اراده لازم و واقعی طرف‌های منازعه در سوریه یعنی نظام موجود و طرف‌های مخالف برای رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز سیاسی است. در غیر این صورت تلاش‌های وی بی‌نتیجه خواهد بود. وی چه باید بکند تا این اراده را نزد طرفین ایجاد کند؟ جهت‌های منطقه‌ای و بین المللی تاثیرگذار در بحران سوریه را به توافق نزدیک سازد؟ در اولین گام علی رغم تاکید طرف‌های مختلف بر حمایت از اخضر ابراهیمی، هر دو طرف دولتی و مخالفان مسلح اعلام داشته اند به هر قیمتی جنگ را ادامه خواهند داد و این به معنای بن بست راه حل سیاسی است. ابراهیمی در حال حاضر هیچ گونه طرح یا ابتکار عملی را برای ورود به پرونده سوریه ارائه نداده و فعلا سفرهای منطقه‌ای خود را برای شنیدن اظهارات طرف‌های مختلف آغاز کرده است. وی به خوبی آگاه است که طرف‌های تاثیرگذار متعددی در بحران سوریه حضور دارند. بنابراین جهت‌های متعدد منطقه‌ای و بین المللی تحرکات و مواضع وی را رصد می کنند. وی می داند که سوریه امروز مرکز تسویه حساب‌های منطقه‌ای و محیط نزاع بین المللی شده است و لذا موفقیت وی در گرو هماهنگی با همه طرف‌ها است. البته وی در این زمینه صاحب تجربه است و در توافقنامه طائف برای پایان جنگ داخلی لبنان، عملکرد مثبتی ارائه داده است. در عین حال پرداختن به گوشه هایی از پیچیدگی بحران و دیدگاه‌های متفاوت از نگاه برخی از تحلیل گران مسائل سوریه، حجم مشکلات فراروی اخضر ابراهیمی را بیشتر آشکار می کند.
بخشی از جریان مخالف آقای بشار اسد در داخل و در خارج سوریه بر این اعتقادند که تنها راه موفقیت اخضر ابراهیمی، هموار کردن مسیر انتقال مسالمت آمیز قدرت است و نه فراهم کردن میز مذاکره مخالفان با ارکان نظام موجود ـ کما این که نبیل العربی، دبیرکل اتحادیه عرب پس از دیدار با اخضر ابراهیمی بر موضوع ماموریت انتقال قدرت توسط وی تاکید کرد ـ معارضان مسلح حامیان دخالت خارجی در سوریه نیز بر همین عقیده هستند. به عبارت دیگر این دسته از مخالفان تعیین نماینده ویژه را وقت تلف کردن بیشتر برای استمرار حیات رژیم دانسته و تحرکات بین المللی را بیشتر برای پوشش دادن به سرکوب و کشتار ارتش تعبیر می کنند.
بخشی دیگر، مشکلات ماموریت اخضر ابراهیمی را فراتر از تحولات میدانی جاری می دانند. این دسته معتقدند در بحران سوریه همه راه‌ها بسته است. تا زمانی که تحولی جدی و ریشه‌ای در میدان معرکه رخ ندهد و موازنه قدرت به سود یک طرف نزاع به هم نریزد، راه حلی متصور نیست. لذا این دیدگاه مطرح می گردد که ابراهیمی سیاست صبر و سعه صدر را آن قدر در پیش خواهد گرفت تا این اتفاق عمیق و جدی رخ دهد و یکی بر دیگری تسلط میدانی واقعی پیدا کند. سپس وی با توجه به تجاربی که برای سامان دادن به اوضاع بعد از تحول دارد، فعال خواهد شد. همین دیدگاه انتخاب اخضر ابراهیمی را در واقع برای مرحله بعد از تحول جدی در سوریه می داند. او معتقد است به دلیل انقسام گسترده داخلی و حضور طرف‌های متعدد داخلی و خارجی در آینده سوریه، وی برای ایجاد تفاهم مشترک بین سهمیه خواهان جدید قدرت در سوریه قادر به ایفای نقش خواهد بود.
فرستاده جدید سازمان ملل به هر حال تحرکاتی را آغاز کرده و به کشورهای موثر در مسئله بحران سوریه، سفر خواهد کرد. او احتمالا به جمهوری اسلامی نیز علیرغم تاکید و تکذیب، خواهد آمد. نکته پایانی این که به دلیل شرایط بسیار پیچیده تحولات داخلی سوریه، از تحرکات ابراهیمی انتظار معجزه نمی رود. تنها می توان گفت که ماموریت وی بسیار سخت و طولانی است.
منبع: دیپلماسی