مریم: سرانجام بستر جز از خاک نیست, از او بهره زهر است و تریاک نیست, فردوسی

در کشور عزیز ما ایران، پزشگان و دانشمندان عالیقدر و ارزشمندی چون، مجوسی اهوازی ( ۳۱۸ قمری) و بوعلی سينا (۳۷۰ – ۴۲۷ ه. ق) و زكريای رازی (۲۵۱- ۳۱۳ ه. ق) از ترياك در موارد گوناگون بيماری‌ها استفاده كرده اند و در اشعار شعرايی كه پس از اين دو دانشمند می زيسته اند، به موارد طبی ترياك اشاراتی شده است.

ترياك خام (طبيعی) به صورت گلوله، چانه، قرص، قالبی، آجری و حتي به صورت پودر عرضه می گرديد و در قديم برای تسكين درد به طور مايع و جامد استفاده می شده است.

از نوشته های پاپيروس بر می آيد كه پارس ها از زمانهای قديم (اپيوم) استعمال می كرده اند و اسم (Thebaica) مشتق از شهر (Thebes) است كه در آنجا خشخاش نيز می كاشتند.
در جاپان تا قرن پانزدهم ميلادی گياه خشخاش كشت نشده بود. در دايره المعارف بريتانيكا آمده كه ترياك در قرون 6 و 7 به چين برده شده و تا قرن هفدهم ميلادی براي تسكين دردها و به طور محدود مورد استفاده
بوده است. در قرن هيجدم م. مصرف دارويی ترياك در دنيا حدود 1700 تن بود.
«نخستین محمولهء تریاک بنگالی در سال 1683به وسیلهء یکی از«ناوگانهای چای» شرکت بریتانیایی هند شرقی به ساحل انگلستان رسید.

ترياك شيرهء الكالوييد داری است كه از تيغ زدن گرزغوزهء خشخاش و لخته شدن شيرهء خشخاش نارس به دست می آيد. تخمدان حاوی دانه های خشخاش، بيضي شكل است كه گلبرگهاي صورتي رنگ دارد. وقتي اين گلبرگها رو به پژمردگي مي رود، با تيغ زدن تخمدان نارس، عصارهء شيری رنگی شروع به تراوش می كند كه در مجاورت هوا به صورت (دلمه) شده پس از گذشت يك شبانه روز به رنگ قهوه ای و گاهی سياه در می آيد و به حالت صمغی چسبيده بر جدار خارجی تخمدان باقی می ماند كه آن را تراشيده و جمع آوری می كنند.

گیاه تریاک و خشخاش را در پارسی كوكنار و دانه هاي خشخاش و صمغ جمع آوری شده را ترياك كه از ترياكا گرفته شده و در عربی افيون، ابيون، ترياق، درياق و در انگليسی ((Opium)) می نامند، ابيون يا افيون نيز از ريشهء پارسی اپيون ((Opion)) اقتباس شده است.