از سنّت نوروز و مراسم تحویل سال کهنه و ورود به سال نو، در نزد ایرانی ها، میتوان به جرات ادعا کرد که، با معنی تر، زیبا تر، و مفید تر در دنیا سنّت و آئین دیگری شناخته شده نیست. سال نو ایرانی از وقتی شروع میشود که در طبیعت، اعتدال برقرار میگردد و شبانه روز به ۱۲ ساعت روز و ۱۲ ساعت شب تقسیم میشود و این عادلانهترین تقسیم در نظام طبیعت و گردش کواکب است، و کرهٔ زمین یک دور کامل به دور خورشید چرخیده است و قرار دادن چنین روزی به عنوان نوروز، نشانگر دانش و آگاهی و توانایی نیاکان ایرانیها در حیطه علم و دانش ستاره شناسی، زمین شناسی، فلسفه و بطور کلی دانش بشری، در هزاران سال پیش بوده است.
این روز همچنین، زیباترین زمان و موقع برای گیاهان و نباتات بر روی زمین است، و در این روز گیاهان زیباترین شکل خود را دارند، جوانههایی که دیدارشان موجب شعف و شادی روح و روان است، زیبای طبیعت را در زمان نوروز ایرانی به اوج خود میرسانند، زمین نفس میکشد و خرمن خرمن گًلهای شاداب و به نهایت زیبا به طور اتومات و تحت باغبانی خدا، بر روی زمین گسترده میشود، زمین پر از جویبارهایی میشود که از آب شدن برفهای کوهستان خلق شدهاند، و آب این جویبارها آنچنان حیات بخش است و جانفزا که نوشیدن تنها یک جرعه از چنین آبی که کیلومترها بر روی سنگها و سنگ ریزهها غلطیده است، هر روح مردهای را زنده میکند. در چنین روزی که طبیعت جشنی به این باشکوهی بر پا کرده است، ایرانیها همراه با طبیعت شادمانی میکنند، شیرینی میخورند، یکدیگر را در آغوش گرفته و میبوسند، به همدیگر هدیه میدهند، و خانههای پاکیزهشان را با گلهای زیبا پر میکنند و بر سر سفرهای که با هفت معجزه طبیعت آراسته شده است، مینشینند. داشتن چنین روزی به عنوان سال نو، افتخار هر بشری است و ایرانیها میتوانند به این امر بیش از پیش به خود ببالند.
ایرانیها سال را با هفت معجزه طبیعت شروع میکنند، امروزه ، این هفت پدیده یعنی سیب، سیر، سنجد، سماق، سمنو، سرکه، سبزه، را به عنوان معجزات طبیعت، داروخانهٔ طبیعی و عوامل طول عمر به رسمیت میشناسند.
و برای هر ایرانی، واجب و لازم و دستور اخلاقی و وجدانی است که شاهنامه فردوسی را به عنوان معجزه ملی، بر سر این سفره بگذارد، تا به این وسیله سپاس خود را از حکیم عالیقدر ایران زمین که هزار سال است یک تنهٔ در مقابل دشمنان ایران و ایرانی، میجنگد و نام ایران و ایرانی را زنده نگاه داشته است، داشته باشد.
این روز همچنین، زیباترین زمان و موقع برای گیاهان و نباتات بر روی زمین است، و در این روز گیاهان زیباترین شکل خود را دارند، جوانههایی که دیدارشان موجب شعف و شادی روح و روان است، زیبای طبیعت را در زمان نوروز ایرانی به اوج خود میرسانند، زمین نفس میکشد و خرمن خرمن گًلهای شاداب و به نهایت زیبا به طور اتومات و تحت باغبانی خدا، بر روی زمین گسترده میشود، زمین پر از جویبارهایی میشود که از آب شدن برفهای کوهستان خلق شدهاند، و آب این جویبارها آنچنان حیات بخش است و جانفزا که نوشیدن تنها یک جرعه از چنین آبی که کیلومترها بر روی سنگها و سنگ ریزهها غلطیده است، هر روح مردهای را زنده میکند. در چنین روزی که طبیعت جشنی به این باشکوهی بر پا کرده است، ایرانیها همراه با طبیعت شادمانی میکنند، شیرینی میخورند، یکدیگر را در آغوش گرفته و میبوسند، به همدیگر هدیه میدهند، و خانههای پاکیزهشان را با گلهای زیبا پر میکنند و بر سر سفرهای که با هفت معجزه طبیعت آراسته شده است، مینشینند. داشتن چنین روزی به عنوان سال نو، افتخار هر بشری است و ایرانیها میتوانند به این امر بیش از پیش به خود ببالند.
ایرانیها سال را با هفت معجزه طبیعت شروع میکنند، امروزه ، این هفت پدیده یعنی سیب، سیر، سنجد، سماق، سمنو، سرکه، سبزه، را به عنوان معجزات طبیعت، داروخانهٔ طبیعی و عوامل طول عمر به رسمیت میشناسند.
و برای هر ایرانی، واجب و لازم و دستور اخلاقی و وجدانی است که شاهنامه فردوسی را به عنوان معجزه ملی، بر سر این سفره بگذارد، تا به این وسیله سپاس خود را از حکیم عالیقدر ایران زمین که هزار سال است یک تنهٔ در مقابل دشمنان ایران و ایرانی، میجنگد و نام ایران و ایرانی را زنده نگاه داشته است، داشته باشد.
در پیرامون هفتسین و دیرینگی آن نظریات بسیاری آوردهاند. از آن جمله ابوریحان بیرونی سابقهی هفتسین را به زمان جمشید میرساند:
"چون جمشید بر اهرمن که راه خیر و برکت و بارش باران و سبز شدن گیاهان و نعمت و فراوانی را بسته بود، پیروز شد، دوباره خیر و برکت و نعمت باران و سبز شدن گیاهان و … شروع شد و هر کشتزار و شاخه و درختی که خشک شده بود، سبز و تازه شد و به همین جهت مردم گفتند «روز نو» یعنی روز نوین و دوری تازه. پس هر کس از راه تبرک و یادمان، در این روز در ظرفی جوکاشت، سپس این رسم در ایران پایدار ماند که برای روز نوروز مردم در هفت ظرف، هفت نوع از غلات را کاشته و سبز میکردند و از رویش و نمو این غلات، خوبی و بدی محصول و کشت و کار را در سالی که پیش رو داشتند حدس میزدند».
این قدیمیترین و مشروحترین اشارتی است به سفرهی روزِ نوروز که در آن در عدد "هفت" گفتوگو است. هفت حبوب، هفت گردهی نان که از هفت حبوب پخته شده باشد، هفتشاخهی گیاه، هفت جام سفید و هفت درهم سپید و یک سکهی ضرب همان سال و یک بسته اسپند بر سفرهای که بر جاهای گوناگون آن کلمات و واژههایی حاکی از افزایش خیر و برکت نوشته شده بود. پس پیشینهی سفرهی هفتسین بایستی بسیار کهن باشد، چون نقل از مأخذی است که به زمان ساسانیان بسیار نزدیک است، یعنی اواخر سدهی سوم هجری.
از هفت سین بگوییم. نخست این که باید دارای چه ویژگیها و شرایطی باشد. هفت سین باید:
1ـ پارسی باشد
2ـ با بند واژهی «س» آغاز شود
3ـ ریشهی گیاهی داشته باشد
4ـ خوردنی باشد
5ـ اسم مرکب نباشد
6ـ برای بدن نافع و سودمند و دارای خاصیت باشد.
بنابراین هر واژهای که دارای این ویژگیها نباشد اگر چه با بندواژهی «س» هم آغاز شده باشد، نمیتوان جزء هفت سین به حسابش آورد، مانند سکه که عربی است، فلز است، ریشهی گیاهی ندارد و خوردنی هم نیست و اگر بعضیها در سفرهی هفت سین میگذارندش، بایستی به حساب نماد خیر و برکت و به امید درآمد و وضعیت مالی بیشتر و بهتر باشد.
پس "هفت سین" را به شرح زیر نام میبریم:
1ـ سیر : به نام و عنوان اهورامزدا
2ـ سیب: به نام و عنوان سپندارمذ (اسفند)
3ـ سبزه: به نام فرشتهی اردیبهشت
4ـ سنجد : به نام فرشتهی خرداد
5ـ سرکه: به نام فرشتهی امرداد
6ـ سمنو : به نام فرشتهی شهریور
7ـ سماق: به نام فرشتهی بهمن
سماق
بوی باران، بوی سبزه، بوی خاک،
شاخههای شسته، بارانخورده پاک،
آسمانِ آبی و ابر سپید،
برگهای سبز بید،
عطر نرگس، رفص باد،
نغمۀ شوق پرستوهای شاد
خلوتِ گرم کبوترهای مست
نرمنرمک میرسد اینک بهار
خوش بهحالِ روزگار
خوش بهحالِ چشمهها و دشتها
خوش بهحالِ دانهها و سبزهها
خوش بهحالِ غنچههای نیمهباز
خوش بهحالِ دختر میخک که میخندد به ناز
خوش بهحالِ جام لبریز از شراب
خوش بهحالِ آفتاب
ای دلِ من گرچه در این روزگار
جامۀ رنگین نمیپوشی به کام
بادۀ رنگین نمیبینی به جام
نُقل و سبزه در میان سفره نیست
جامت از آن می که میباید تُهیست
ای دریغ از تو اگر چون گُل نرقصی با نسیم
ای دریغ از من اگر مستم نسازد آفتاب
ای دریغ از ما اگر کامی نگیریم از بهار
گر نکوبی شیشۀ غم را به سنگ
هفترنگش میشود هفتاد رنگ
فریدون مشیری
از مجموعۀ «ابر و کوچه»
سبزه:
سبزه از جوانهٔ حبوبات، مثل گندم، جوو و عدس رویانده میشود و این کار را قبل از هر چیز، ایرانیها به نشانهٔ اهمیت بارور کردن زمین و احترام به طبیعت انجام میدادند، و به همین خاطر نیز سبزهها را در روز ۱۳ نوروز به آب روان می سپردند، ولی امروز ثابت شده است که ریشه حبوبات و به خصوص گندم، به روشی طبیعی و معجزه آسا، آب را ضد عفونی میکند و سپردن این ریشهها در روز ۱۳ فروردین و بنا به سنت و روش ایرانی، باعث نظافت آبهای روان از آلودگیها میشود.
خواص سیب:
سیب یکی از میوههایی است که قبل از دیگر میوهها شناخته شد. تمدن انسان از دیر باز با سیب پیوند خورده است. سیب نشانهی عشق و باروری، دوستی، زیبایی، خوشبختی، تندرستی، دانایی، خوشی، نیرومندی و ... میباشد.
افرادی که به طور منظم سیب میخورند، میزان تندرستی خود را افزایش میدهند و علاوه بر آن از بروز بیماریهای متعددی که بهدلیل کمبود عناصر حیاتی پیش میآید جلوگیری مینمایند.
سیب سرشار از ویتامینها، تانن، مواد معدنی و فیبر (سلولز گیاهی) میباشد. ترکیبات شیمیایی موجود در میوهی سیب بر حسب نژادهای گوناگون آن متفاوت است.
از جمله فواید سیب میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
به سلامتی قلب کمک میکند
سیب مقوی قلب است. از سیب همواره به عنوان داروی ضد سکتهی قلبی یاد شده است. مصرف تقریباً 2 عدد سیب میزان کلسترول خون (چربی خون) را کاهش میدهد و از بروز سکتهی قلبی پیشگیری میکند. ویتامینهای A ، C و E ، پلی فنول و مواد گیاهی ثانویه ی موجود در سیب، از قلب و عروق محافظت میکند.
از بروز عفونت پیشگیری میکند
سیب به وسیلهی مواد معدنی موجود در آن، برای سینه و مجاری تنفسی بسیار سودمند است.
بررسیها نشانگر این است که کسانی که بیشتر سیب مصرف میکنند کمتر دچار سرماخوردگی یا عفونتهای قسمت فوقانی دستگاه تنفسی شده و معمولاً کمتر بیمار میشوند. برخی بر این باورند که آب سیب ویروسهای عفونتزا را از بین می برد.شیرهی سیب اثر مفیدی در رفع سرماخوردگی، گرفتگی صدا، سرفه، بیماریهای سینه و حالات عصبی دارد.
سرشار از ویتامین است
سیب سرشار از ویتامینهای E، B12 ، B2 ، B1 ، A و K، اسید پانتوتونیک، نیاسین، بیوتین، اسید فولیک و کولین است. مقادیر این ویتامینها در انواع گوناگون سیب متفاوت است. پوست سیب حاوی کاروتن میباشد. تقریباً نیمی از ویتامین C در پوست سیب وجود دارد و سیبهای کوچک در مقایسه مقدار بیشتری پوست دارند. انواع سیب منابع بسیار خوبی برای تأمین ویتامین C محسوب میشود. سیب دارای مقدار بسیار ناچیزی ویتامین K است.
سیب در حفظ طراوت و شادابی پوست موثر است
با استفاده از سیب میتوان ناراحتیهای شایعی مانند خشکی پوست، ترک خوردگی پوست، رنگ پریدگی و بسیاری ازبیماریهای پوستی طولانی و مزمن را از بین برد یا نشانههای آنها را کاهش داد.
لازم به ذکر است که این قابلیت سیب به دلیل وجود ریبوفلاوین (ویتامین B2)، ویتامین C و A ، مواد معدنی مانند آهن، منیزیم، کلسیم و پتاسیم میباشد.
فشارخون را منظم میکند
خوردن سیب و حتی بو کردن سیب، باعث کاهش فشار خون میشود. بررسی انجام شده توسط دانشگاه ییل (YALE) نشان داد که تنها یک بار بو کشیدن سیب، فشارخون بیماران را پایین میآورد.
برای دندانها و لثهها مفید است
اسیدهای موجود در سیب، هنگام جویدن
باکتریهای دهان را از بین برده و دندانها و لثهها را تمیز میکنند. جویدن یک سیب مانند این است که از یک مسواک طبیعی استفاده کنیم. مطالعات نشان میدهند که سیب قادر است ذرات غذایی باقی مانده در پشت دندانها و لثهها را پاک کرده و فساد دندان و بیماریهای لثه را از شما دور سازد. حتی کسانی که در گذشته از بیماریهای لثه رنج بردهاند، خواهند توانست از فواید ناشی از غنی بودن سیب از ویتامینC بهرهمند شوند.
مواد مغذی موجود در سیب باعث تقویت ساختار دندانها میگردد. مینای دندان را محکمتر میسازد و از جرم گرفتن دندانها پیشگیری میکند.
اسیدهای موجود در سیب، اثر ضدالتهاب و باکتریکش بر دندانها و لثه دارند. پژوهشهای علمی نشان داده است که یک ربع ساعت پس از خوردن آهستهی یک عدد سیبترش حدود 90 درصد و بعد از یک ساعت تقریباً تمامی ذرات میکروبی موجود در دهان از بین میروند.
جویدن سیب، عضلات فک را قویتر میسازد. آب سیب تازه بدون هر مکملی به دلیل اثرات ضد التهاب مواد موجود در آن، دهان شویهای ساده و طبیعی محسوب میشود.
از بروز بیماری نقرس و درد مفاصل پیشگیری میکند
یکی از بیماریهایی که بهطور مشخص به علت پرخوری و مصرف مداوم منابع حیوانی (گوشت قرمز و چربی) و الکل بروز میکند، درد مفاصل و نقرس است. البته آمادگی ابتلا به این بیماری ارثی است. در موارد شدید، بیمار با دارو و کمپرس سرد درمان میشود. برای جلوگیری از گسترش و طولانی شدن بیماری پیروی از برنامهی غذایی فاقد گوشت و چربی، لازم است. همچنین سیب میوهای بسیار باارزش است؛ چرا که همچربی چندانی ندارد و هم موجب کاهش اوره میگردد.
سیب خام یا پخته مانع تشکیل اسید اوریک در بدن میشود و پس از مصرف آن مقدار کلی اسیدهای ادرار، به ویژه اسید فرمیک افزایش مییابد. از این رو مصرف آن برای مبتلایان به درد مفاصل و نقرس توصیه میگردد.
مقوی مغز است
سیب مقوی مغز است. به همین جهت برای کسانی که کارهای فکری انجام میدهند مفید میباشد. به طور کلی سیب به علت داشتن
فسفر، اعصاب و مغز را تقویت میکند.
اثر آرام بخشی دارد
دم کرده ی پوست سیب که با اندکی عسل شیرین شده باشد، نوشیدنی آرام بخشی است. خوردن سیب خام نیز تأثیر آرام بخشی بر دستگاه اعصاب دارد. علاوه بر ویتامینهای گروه B، منیزیم و فسفر و برخی عناصر دیگر موجود در سیب اثر آرام بخشی بر اعصاب دارد. همچنین شیرینی سیب و جویدن آن باعث انبساط عضلات منقبض صورت میشود.
خواص سنجد:
سنجد استخوان را محکم کرده و دستگاه گوارش را تقویت میکند همچنین چون سرشار از فیبر بوده گرسنگی را کاهش میدهد و خاصیت سیرکنندگی بالایی دارد.
سنجد یکی از بهترین منابع غذایی گیاهی محسوب میشود. سنجد منبع غنی از کلسیم است و برای افرادی که دچار پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است و استخوانهای افراد را محکم میکند.
سنجد برای سلامتی دستگاه گوارش افراد بسیار مناسب است و افرادی که رژیمهای لاغری دارند، میتوانند سنجد را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
سنجد دارای ترکیباتی مانند فتیکمیکالها است که آنتی اکسیدان خوبی است.
خواص سماق:
نام علمی سماق Rhus coriaria است. "سماق" در قدیم "سماک" نیز تلفظ میشده است، در حقیقت فارسی آن سماك و عربی آن سماق است.
سُماق درختچه ای است کوهستانی که میوههای خوشهای دارد. رنگ میوه ی آن قرمز و قهوهای است (تصویر مجاور) و طعم آن گس است، ولی پس از رسیدن ترش میشود. میوه ی سماق پس از کوبیدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی مانند کباب استفاده میشود.
این گیاه اغلب در مناطق مدیترانه، جنوب ایتالیا و آسیای شرقی به ویژه در ایران دیده می شود. انواع متنوعی دارد که برخی از آنها جنبه ی تزیینی داشته و اگر حواسمان نباشد، می تواند موجب مسمومیت و خارش گردد.
در یونان باستان از چوب سماق برای رنگ آمیزی پارچههای پشمی استفاده میشده است و در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم استفاده می کردند.
در برخی از کشورها از سماق نوشیدنی تهیه می کنند که برای تسکین درد معده و اختلالات گوارشی موثر است.
سماق از نظر طب قدیم، سماق سرد و خشک است.
حال خواص سماق عبارتند از :
- خاصیت ضد میكروبی دارد.
- خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که از عمل رادیکال های آزاد در بدن جلوگیری می کنند. رادیکال های آزاد با تخریب سلول های بدن نقش مهمی در بروز انواع سرطان دارند. بنابراین آنتی اکسیدان ها از بروز سرطان ها جلوگیری می کنند.
- برای بیماران دیابتی مفید است، زیرا یكی از عوامل به وجود آمدن عوارض مختلف در دیابتی ها، تركیب شدن گلوكز (قند خون) با پروتئین های حیاتی بدن است كه به تغییر ساختار شیمیایی و عملكرد این پروتئین ها می انجامد. مطالعات نشان می دهد كه سماق تا 81 درصد از بروز این فرایند جلوگیری می كند.
- برای دندان درد مفید است.
- اشتها را تحریک میکند.
- به دلیل داشتن تانن فراوان، قابض و پاک کننده معده میباشد.
- خاصیت ادرارآور یا دیورتیک دارد.
- تب را پایین می آورد.
- در درمان بیماریهای روماتیسمی و نقرس موثر است.
- خون را تصفیه می کند و مواد زائد خون (مانند اوره) را دفع می کند.
- لثهها را تقویت کرده و آنها را محکم می سازد.
- برای برطرف شدن تهوع و بی اشتهایی مفید است.
- تقویت کننده ی دستگاه گوارش است.
- از خونریزی معده جلوگیری میکند.
- علت افزودن سماق به کباب این است که خوردن گوشت کباب شده باعت تولید آنزیمهایی در بدن میشود كه مضر هستند. سماق میتواند اثر این آنزیم ها را خنثی كند.
- در رفع غلظت خون موثر است.
- خوردن گرد سماق با آب سرد از خونریزی داخلی جلوگیری می کند.
- غرغره ی جوشانده سماق برای ورم گلو و دهان مفید است.
- مالیدن آب جوشانده ی سماق روی محل ضربه دیده، از ورم آن جلوگیری می کند.
- گردی كه روی میوه سماق مینشیند و به آن خاك سماق میگویند، بسیار قابض و كمی تلخ است و به علت داشتن املاح، از ترشحات بی رنگ زنانه جلوگیری میكند.
- منوراژی (خونریزی رحم) و خونریزی در فواصل قاعدگی را کاهش می دهد.
- خونریزی سینه (هموپتزی) را کم می کند.
- اسهال معمولی و اسهال خونی را برطرف می کند.
- کمپرس با سماق در التیام زخم، سوختگی، اگزما، ترک نوک سینه و عضو ضرب دیده موثر می باشد.
- برای رفع تهوع و استفراغ ، سماق را با زیره و آب سرد مخلوط کرده و مصرف نمایید.
- چای سماق برای کاهش تعریق به کار می رود.
- کسانی که هموروئید (بواسیر) دارند و زنانی که ترشحات بی رنگ زنانه دارند، سماق را جوشانده و داخل لگنی بریزند و در آن بنشینند.
- در قدیم برگ درخت سماق را دم کرده و برای سیاه کردن مو از آن استفاده می کردند.
- در قدیم سماق برای درمان سوزاک و سل به کار می رفته است.
- در قدیم شیره خارج شده از درخت سماق را برای درمان بیماری های دستگاه ادراری به کار می بردند.
هشدارها :
* خوردن سماق تازه باعث مسمومیت می شود. بنابراین فقط باید خشک آن را مصرف نمود.
* به دلیل اینکه طبیعت سماق سرد است، برای افراد سردمزاج مناسب نیست و باید با گیاهان گرم مصرف شود.
* مصرف بیش از حد سماق می تواند مسمومیت زا باشد.
* سماق را باید به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری نمایید.
خواص سمنو
سمنو را از عصاره جوانه گندم تازه و آرد کامل گندم تهیه مى کنند. سمنو خوشمزه وشیرین است و این در حالى است که به آن هیچ نوع ماده شیرین کننده اضافه نمى کنند. علت شیرینى آن ترکیب عصاره جوانه گندم با آرد کامل است که طعم شیرین به آن مى دهد. مواد و ویتامین هاى موجود در گندم و جوانه آن ارزش غذایى فراوانى دارد. سمنو به سلامت افراد و پیشگیرى از پاره اى از بیماریها کمک مى کند.
سمنو داراى ویتامین هاى K-E-A و گروه ویتامین هاى B12,B8, B5, B3, B1 و مواد مهم دیگر مانند: فسفر، کرومیوم، روى، سلنیوم، آهن و مس است.
سمنو مغذى و انرژى زا است و بویژه براى ورزشکاران پرورش اندام بسیار مفید است.
سمنو داروى طول عمر و آرامش اعصاب است. سمنو شیرافزا است از این رو هم براى مادران شیرده و هم به علت مقوى بودن براى زنان باردار بسیار مفید است. از دیگر موارد مفید درمانى سمنو مى توان به اثرات شفابخش آن در درمان سوءهاضمه، نازایى، سختى زایمان، سنگ کیسه صفرا و اختلال صفرا، پادرد، کندى ضربان قلب، ریزش مو، لاغرى، یبوست، واریس، قندخون و دیابت، رشد قد، بى خوابى عصبى، احتلام، تصلب شرائین و کلسترول، ضعف حافظه، بیماران دوره نقاهت، S.M، بهت زدگى، پرکارى تیروئید، اسکیزوفرنیا، سایکوز، فسفات در ادرار، خون ادرارى، ترمیم زخم ها، فلج مغزى، مقاومت در برابر عفونت، بهبودى زخم هاى قرنیه، بیمارى رینود، اکرودینى، کولى باسیلوز، برى برى، شارکو، هوابلعى، مخملک، کوریزاى مزمن، پیستوریازیس، ورم دستگاه تناسلى، تب برفکى، ورم میزراه، سرگیجه هاى منى پر، کم خونى هیپوکروم، آرتروز، ورم زبان همراه بار، آرتریت پا و شبیکه، پارکینسون، عوراض یائسگى، پورپورا، اسپرو، اسکروفولوس، هپاتیت، یرقان، یرقان نوزادى، کمک به ترمیم شکستگى استخوان و عقیم بودن، به عنوان غذا و کمک درمانى مفید و مؤثر است. در داخل این غذاى بهشت که تزئین بخش سفره هفت سین است، بادام هاى شیرین (سنگى) مى ریزند که نماد و مایه برکت است. این بادام ها را پس از پختن از سمنو خارج مى کنند، تعدادى از آنها را به عنوان برکت کیف پول در داخل کیف پول قرار مى دهند تا باعث فراوانى پول و ثروت گردد.
بادام، حاوى ویتامین E و۱ B و مقدار فراوانى از فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، گوگرد، سدیم، آهن، قند، مواد ازته و چربى است که به هنگام طبخ سمنو، جذب آن شده و باعث مقوى شدن بیشتر این غذا مى گردد. مصرف سمنو باعث تقویت عمومى بدن بویژه استخوان ها مى گردد و غذاى بسیار مفیدى براى زنان بویژه زنان باردار، بچه شیرده و یائسه محسوب مى شود.
خواص سیر:
سیر گیاهی است دو ساله با پیازی مركب از پیازچه و ساقهٔ راست كه در انتهایی آن گلی چتری كه شامل چندین پیازچه است ، قرار دارد. این گیاه از قدیم الایام به عنوان یكی از گیاهان مهم دارویی وچاشنی غذایی كشت می شده است. نام علمی آن Allium sativum است و به آن Garlic هم می گویند. امروزه در سراسر جهان به عنوان یكی از گیاهان دارویی مشهور به كار برده می شود.
تا سال ۱۹۹۶ ، حداقل ۱۸۰۸ مورد مطالعهٔ علمی از جنبه های مختلف شیمیایی ، فارماكولوژی ، بالینی و اپیدمیولوژیكی بر روی سیر انجام شده است. مطالعات فارماكولوژی و بالین بر روی سیر در زمینه اثرات ضد میكروبی ، اثرات ضد سرطان ، كاهش میزان قند خون ، تحریك سیستم ایمنی ، اثرات ضد التهابی و آنتی اكسیدانی انجام شده اند. در حوزهٔ اثرات قلبی ـ عروقی سیر مطالعات انجام شده شامل بررسی میزان چربی های خون ، انعقاد و جریان خون ، تجمع پلاكتی و آتروسكلروز بوده است. بیشترین مطالعات بر روی سیر در زمینه اثرات آن در تنظیم چربی های سرمی بوده است . مطالعات نشان دادهاند كه سیر ،كلسترول تام (TC) و به ویژه نوع LDL را كاهش می دهد. در مطالعاتی كه بر روی اثرات سیر بر میزان TC انجام شده است. متوسط كاهش كلسترول سرمی ۶/۱۰ درصد بوده است كه طی درمان به مدت ۳ هفته تا ۳ ماه روزانه با نیمی یا یك پرسیر حاصل شده است. در این مطالعات متوسط میزان كاهش تری گلیسرید ۳/۱۰ بوده است.
در مططالعه ایی كه بر روی مقایسهٔ اثرات سیر در كاهش چربی های خون انجام شده ، نشان داده شده است كه سیر در مقایسه با دارونما ، رژیم غذایی عادی از سیر و بنزوفیبرات ، اثر قابل توجهی در كاهش كلسترول و تری گلیسرید داشته است. علاوه بر این مشاهده شده است كه در مصرف سیر میزان HDL هم به میزان قابل ملاحظه ای بالاتر رفته است.
سیر میزان گلوكز خون را پایین می آورد و فشار سیستولی و دیاستولی خون را كاهش می دهد. اثرات ضد میكروبی ، ضد سرطان ،آنتی اكسیدان و تنظیم سیستم ایمنی هم از سیر دیده شده است.
سیر جلوی تجمع پلاكتی را می گیرد و در بیماری های آتروسكلروز نقش پیشگیری كننده و احتمالا درمانی دارد.
در مورد اثرات ضد سرطان سیر ، مطالعات اپیدمیولوژیكی گسترده نشان داده اند كه گارلیك و دیگر اعضاء گونه Allium می توانند باعث كاهش بروز انواع خاصی از سرطان ، از جمله سرطان معده گردند.
چینی ها اعتقاد دارند كه اثرات ضد سرطان سیر به واسطهٔ مهار تشكیل تركیبات نیتروز و كارسینوژن است. گرید فارماكوپه ای U.S. برای سیر این است كه بالب های خشك یا تازهٔ آن نباید كمتر از ۵/۰ درصد alliin داشته باشد كه به روش كروماتوگرافی مایع انداززه گیری شده باشد و بر پایهٔ وزن خشك محاسبه گردد. تشخیص های گیاه شناسی باید در كنار آزمون های میكروسكپی ، ماكروسكپی و كروماتوگرافی نازك لایه ( TLD) هم انجام گیرد. پودر سیر USP گارلیكی است كه بریده ، فریز و یا خشك شده و سپس پودر شده است. این پودر نباید كمتر از ۳/۰ درصد alliin داشته باشد. تفاوت در مقادیر a lliin به واسطهٔ عملیات پودر كردن است كه سبب كاهش میزان آن می شود.سیر حاوی مقادی زیادی از تركیبات مختلف است ولی به نظر می رسد كه فقط تیوسولفینات ها (alliin) فعالیت قابل توجهی داشته باشند. Alliin مادهٔ اصلی ضد میكروبی و دارای اثرات كاهندگی كلسترول خون در گارلیك است. احتمالا اثرات آنتی اكسیدانی و آنتی ترومبوتیك سیر هم با واسطه این تركیبات بروز می كند. اثرات ضد سرطانی سیر هم به واسطهٔ نقش مشترك alliin و دیگر تركیبات اعمال می گردد.
سیر در حدود ۱ درصد alliin دارد كه در حضور آنزیم alliinase به allicin تبدیل می گردد. تحقیقات فارماكولوژیكی نشان دادهاند كه تیوسولفینات ها (allicin) به دام اندازنده های رادیكال های آزادند و باعث مهار پراكسیداسیون لیپیدی ، مهار تجمع پلاكتی ، تحریك فیبرینولیز و كاهش میزان چربی های خون می گردند.
فواید سیر:
1- برای بیماران مبتلا به مرض قند(دیابت) اثر شفابخش داشته و قند خون را می کاهد.
2- اثر سمی نیکوتین حاصل از دود سیگار را برطرف می نماید. چنان چه معتادین به سیگار، به علت نیکوتین دچار ناراحتی های هاضمه و قلب شده باشند، با مصرف سیر احساس بهبودی می کنند.
3- عرق بدن و خون قاعدگی را زیاد می کند.
4- مداومت در مصرف سیر به تدریج باعث ریختن موی سفید و روییدن موی سیاه می شود.
5- چنان چه سیر پخته را بر موی و پوست بمالند کشنده ی شپش است.
6- اگر سیر پخته را با شیر مخلوط نموده و از آن مرهم تهیه کنند و در محل آبسه (دمل) قرار دهند، برای گشودن هر نوع آبسه و حتی آبسه ی دندان مفید است.
7- سیر برای درمان شقاق (ترک) مقعد، نوک پستان و پاشنه ی پا مفید است. به این منظور باید سیر را در روغنی مانند روغن زیتون، کرچک و ... جوشانده و در محل شقاق و ترک خوردگی بمالند.
8- اگر جوشانده ی سیر و روغن ( مانند مورد قبل) را در محل دردهای مفاصل و قولنج بمالند، درد و ناراحتی را تسکین خواهد داد.
9- اگر مخلوط سیر با سرکه را بر پوست بمالند، ورم اعضاء را بر طرف می نماید.
10- سیر خرد شده حاوی اسانس گوگردی است و بوی تندی دارد که برای دستگاه گوارش خاصیت آنتی بیوتیکی (ضد میکربی) دارد. اسانس فرّار آن در تمام بدن پراکنده می شود و از راه ریه و پوست دفع می گردد.
11- سیر، یک محرک پوستی است و به عنوان خلط آور در التهاب مخاط ریه ها مصرف می شود.
12- سیر، یک داروی ضد کرم ضعیف است و برای درمان بیماری تصلب شرایین به کار می رود.
13- به خاطر بوی نامطبوع سیر بهتر است به طور کامل آن را خرد و در شیر حل نمایید. این محلول برای درمان فشارخون بالا، تصلب شرایین، ناراحتی های گوارشی، (اسهال و اتساع روده) و التهاب مخاط ریه ها ها مفید است.
به طور کلی بر اساس تحقیقات جدید و موارد ذکر شده در بالا،
مهم ترین اثرات سیر در بدن شامل موارد زیر است:
* كم كردن چربی خون، بخصوص كلسترول
* پایین آورنده فشار خون بالا
* محرك دستگاه ایمنی بدن
* ضد باكتری، قارچ و انگل های روده ای
* ضدسرطان
* خلط آور
* ضد اسهال
* ضدسل ریوی
* ضد آماس كبد
* تسكین دردهای قلبی
* درمان زگیل و واریس
خواص سرکه:
* سرکه به غذا طعم خاصی میدهد و اشتها را تحریک میکند.
* در تحقیقات نشان داده شده است که مصرف روزانه 20 میلی لیتر سرکه (معادل 2 قاشق غذاخوری) هم به تنهایی و هم به صورت مخلوط با غذاها موجب کاهش اندیس گلیسمی مواد غذایی کربوهیدرات دار می شود. این اثر هم در افراد دیابتی و هم افراد غیر دیابتی دیده می شود. کاهش اندیس گلیسمی موجب می شود تا افزایش قند در بدن به آهستگی انجام شود.
* سرکه، هضم گوشت را آسان میکند.
* اگر خاکستر گرم را در سرکه بخیسانند و بر روی ورم غدد متورم قرار دهند، آن را درمان میکند.
* اگر سرکه و گلاب را به مقدار مساوی مخلوط نموده و بجوشانند و سپس یک قطعه پارچه را با این محلول خیس نموده بر روی سر بیمار قرار دهند، سردردهای ناشی از کبد و صفرا را معالجه میکند.
* شستشوی دهان با سرکه و گلاب، بوی بد دهان را از بین میبرد.
* با چکانیدن چند قطره سرکه در گوش، حشره یا کرمی که در گوش مانده باشد خارج میشود.
* اگر سرکه را در محل خارش بدن یا خونریزی بمالند، خارش و خونریزی های کوچک را بند میآورد.
* اگر سرکه را با نمک مخلوط کنند و در دهانی که به دلیل کشیدن دندان خونریزی میکند، نگه دارند و چند بار این کار را تکرار کنند، خونریزی را قطع میکند.
* مالیدن سرکه در محلهایی که سوزش دارد، مانند سوزش سوختگی با آتش، موجب درمان آن می شود.
* مالیدن رسوب سرکه باعث معالجه کک مک ، لک های بدن، کهیر، درد مفاصل و ورم سینه می شود.
* اگر کمی آرد جو را با سرکه خمیر کنند و در محل ورم سینه و بناگوش بگذارند، ورم را درمان میکند.