گذشته از آنچه که فقط در عالم رویا امکان تحقّق یافتنش هست، گاهی پیش می‌‌آید که مسائل خاکی و امور زمینی و کار‌هایی که در نگاه اول کاملا پیش پا افتاده بنظر میرسند، هم در حد محال قرار میگیرند.
منظور از این گفتار، کار‌هایی نظیر زندانی کردن باد ، یا پیدا کردن یک موجود زنده در آتش، یا شمردن قطرهای بارون و یا تیز کردن سر خارهای بیابان، نیست. منظور اعمالی است که در روزمره گی و درواقع بهیچ گرفته شده ولی اگر نیک بنگری چیزی از محالات کم ندارند، برخی از این کارها را در زیر مینویسم ، شاید که رستگار شویم.
یکی از این کارها، شاهکاری بنام " کنترل " است. کنترلی که آدما میتوانند بروی خود داشته باشند.
کنترل کلید درب سعادت در جامعه بشری و ایجاد کنندهٔ صلح و آرامش و دوستی بین آدما است.
کنترل احساسات، کنترل زبان ، کنترل نگاه، کنترل افکار، کنترل غریزه، کنترل نیازها و خواستها، و در یک کلام ..... کنترل خود .... خویشتنداری.... خوداری..... خود سالاری.
آدما با هم تفاوت‌ها و چندگونگی‌های بسیاری دارند. و همانطوری که هر کسی دارای یک اثر انگشت یکتاست، این یکتایی در همه جا و از هر نظر قابل رویت است. همانطوری که به اندازه و به تعداد آدمها، اثر انگشت پیدا میشود، بهمین نسبت هم اخلاق و شخصیت گوناگون پیدا میشود، تا جایی که میتوان ادعا کرد که آدما را حتی نمیشود در دسته‌ها و گروه‌های دو تنه کنار هم قرار داد و دسته بندی کرد و در موردشون قضاوت و جمعبندی کرد. ولی اگر بطور تمثیلی و کلاسیک بخواهیم آدما را دسته بندی کنیم، و از کل بجزٔ بریم میتوان گفت که مهمترین فرقی که آدما با همدیگر دارند همین کلمهٔ جادیی کنترل است. و از این نظر میتوان آدمها را به سه دسته ترمز بریده، صاحب کنترل و نیم بند تقسیم نمود.
و این طبقه بندی از آنجا شروع میشود که بعضیا یاد گرفته ا‌ند که چگونه خود را کنترل کنند و به آنجا ختم میشود که عده‌ای بهیچوجه و بر روی هیچ چیز کنترل ندارند .
این کنترل یکی از ویژهگیهای آدم مدرن هم محسوب میشود. مثلا اگر داستان عزاداری فلسطینیها و سوئدی‌ها را درنظر بگیریم و باهم مقایسه کنیم، و ابراز احساسات جنون آمیز یک مادر فلسطینی در غم از دست دادن فرزندش را با ابراز احساسات یک مادر سوئدی که درحد پاک کردن گوشه‌های چشم ، گاه و بیگاه با یک دستمال کوچک صورت می‌گیرد را پیش رو قرار دهیم، فکر می‌کنم منظور از این ادعا رسانده شده باشد. کنترل احساسات کاری است که در جوامعی که همه آحاد آن هنوز روباه مکار نشده ا‌ند، و از نظر جوامع غربی، بدوی و ابتدایی خوانده میشوند، از آن بهیچوجه خبری نیست، در این جوامع، هنوز آن جنبه غریزی آدم ها که نشان دادن بی رویه احساسات ِ درونی هست حفظ شده و برای نگاه داری این ویژگی اولیه هم شاید در بعضی مواقع اصرار ، تمرین و گاهی پا فشاری شده است.
ابراز احساسات در این جوامع گاهی تا حد افراط هم پیش رفته و دانسته یا ندانسته، و یا بخاطر تظاهر و مصالح مادی، (عزاداری روز عاشورا) بطرز مسخره‌ای نشان داده میشود. و یا عدّه‌ای برای جلب توجه و یا در بدترین حالت، جلب ترحم، از ابراز احساسات هیچ ابایی ندارند. غافل از اینکه وقتی احساسات درونی نشان داده شده و به بیرون ریخته میشود ، درواقع فرد شخصیت خود را به رایگان در اختیار دید دیگران قرار میدهد. و بطور کلی خود را از نظر اخلاقی در اختیار دیگران میگذارد. و به بیننده این پیام را میدهد که فردی نپخته که دوست دارد مانند یک کودک رفتار کند را در میدان دید دارد. کودکی که هنوز سرد و گرم زندگی را نچشیده و بهمین خاطر هم بشدت آسیب پذیر و شکل پذیر است و براحتی میتوان او را تحت تاثیر قرار داد و هر مطلبی را حتی برخلاف اراده ش به او تحمیل کرد.
سعدی شیرین سخن هم در کتاب بسیار با ارزش گلستان در باب اول، در حکایت اول، در سیرت پادشاهان مینویسد: بهشت برای پرهیزگارانی آماده شده است که در خوشی و سختی، مال خویش را در راه حق انفاق کنند و خشم فرو خورند و از مردم درگذرند.
یعنی کنترل حد مالدوستی، کنترل خشم و عصبانیت در اوج قدرت و توانستن، کنترل غرور در زمان خوشی ، کنترل خودخواهی در زمانی که آدمی صاحب ثروت و دارایی است.
و سعدی ایران میفرماید: اگر بهشت میخواهی میبایستی بر روی خود کنترل داشته باشی، چرا که کنترل و خویشتنداری تک تک افراد یک جامعه منجر به همزیستی مسالمت آمیز با مردم آن جامعه شده، و در نتیجه آرامش روحی و روانی برای خود آدمی و دیگران خواهد بود، و در جایی که کسی را با کسی کاری نباشد، و آرامش بر قرار باشد، یعنی همان بهشت وعده داده شده ، ساخته شده است. نمونه ش را در سرزمین‌هایی که تحت سلطه امپراطوری پارسی بودند و همگی در آزادی و دموکراسی میزیستند، میتوان دید.
اگر این کنترل و خویشتنداری را از روز اول به انسان‌ها یاد میدادند، حداقل بلایایی که میشد ازش پرهیز کرد... بلایایی نظیر، جنگ، ظلم، و حتی چاقی.....می‌‌بودند.
یاد سخنی از نیچه افتادم که میفرماید: سعی کنیم حد فاصله بین یک جسد و یک ابله نباشیم.
و براستی انسانی که حتی نمیتواند خود را کنترل کند چه فرقی با یک جسد و یا یک ابله دارد؟ و آیا آدمی که فقط کمی تا قسمتی بر روی خود کنترل دارد حد فاصله بین این دو نیست؟